بررسي مقايسه اي كيفيت رعايت اخلاق نشر در راهنماي نويسندگان مجلات داراي رتبه علمي پژوهشي از كميسيون نشريات علوم پزشكي كشور در سال هاي 90 و 93

مقدمه انتشار مقاله اي با رعايت كامل ملاحظات اخلاقي، ايده آل همه سردبيران است. يك راهنماي كامل نويسندگان مي تواند از بسياري از خطاهاي اخلاق نشر پيشگيري كند .در اين زمينه كميسيون نشريات علوم پزشكي كشور تلاش هاي مهم با اثرات قابل ملاحظه اي در كيفيت اين نشريات داشته است. لذا اين مطالعه باهدف ارزيابي مقايسه اي كيفيت رعايت اخلاق نشر در راهنماي نويسندگان مجلات علمي پژوهشي كشور در سال هاي 90 و 93 انجام شد. روش بررسي براي تعيين ميزان تغيير رعايت اصول اخلاق نشر در راهنماي نويسندگان مجلات علمي پژوهشي كشور (نشريات داراي رتبه علمي پژوهشي از كميسيون نشريات علوم پزشكي كشور) از پرسشنامه استفاده گرديد. پرسشنامه مذكور از راهنماي كشوري اخلاق در انتشار آثار پژوهشي منتشر شده توسط كميسيون نشريات استخراج، و اعتبار و اعتماد آن تاييد شد. كليه مجلات معتبر علمي پژوهشي علوم پزشكي (198 مورد در سال 91 و 351 مورد در سال 93) وارد مطالعه شدند. راهنماي نويسندگان مجلاتي كه دسترسي به آنها به صورت آنلاين وجود داشت، مورد بررسي قرار گرفتند. از آزمون كاي دو براي بررسي نتايج استفاده شد. يافته‌ها از ميان 160مجله مورد بررسي در سال 90، 76 مجله(47.5 درصد) به زبان انگليسي و 84 مجله(52.5درصد) به زبان فارسي بودند. اين تعداد در سال 93 به 351 مجله، 199 مجله(56.7 درصد) به زبان انگليسي و 153 مجله (53.3 درصد) به زبان فارسي افزايش يافت. از بين 15 آيتم مورد بررسي، بيشترين موارد رعايت شده در رابطه با ذكر موارد مرتبط اخلاق نشر توسط نشريات شامل انتشار هم پوشان (85 درصد) و مسئوليت پاسخگويي نويسندگان (83.75 درصد) در سال 90 و هدف و زمينه انتشار (98.48 درصد) و انتشار هم پوشان (90.24 درصد) بود. همچنين كمترين موارد رعايت شده شامل قوانين مربوط به درج آگهي (1.25 درصد) و معيارهاي نويسندگي (15 درصد) در سال 90 و قوانين مربوط به درج آگهي (1.83 درصد) و رعايت حريم رازداري (28.05 درصد) در سال 93 بود. نتيجه‌گيري در مقايسه 15 آيتم مورد بررسي در دو سال، ارتباط معناداري بين هدف و زمينه، معيارهاي نويسندگي، فرم تعهدنامه، ارسال همزمان، مسئوليت پاسخگويي نويسندگان، تعارض منافع، رعايت حريم رازداري و فرايند داوري مشاهده گرديد (001/0p ).