مشابهات لفظي قرآن كريم و چالش اعجازين آن ها

خوانش قرآن كريم به عنوان تنها متن ادبي برجاي مانده از صدراسلام و شيوه استنباط و دريافت مفاهيم آن، همواره يكي از چالش‌هاي مهم در ميان انديشمندان و قرآن پژوهان مختلف بوده است، چراكه با دور شدن از فضاي نزول اين كتاب، فهم آن دچار ابهامات بسياري گرديده و اختلافات متعددي در ميان قرآن پژوهان ايجاد شده است. در اين ميان، آيات مشابه در قرآن كريم، همواره مركز ثقل بسياري از مجادلات بوده و در طول تاريخ تا به امروز، خوانش‌هاي متفاوتي را از خويش به همراه داشته است. در اين بين، يكي از اصلي ترين و مهم ترين اين خوانش‌ها فهم اعجازگونه از اين آيات است كه طرفداران آن، تفاوت ميان اين آيات را ضرورتاً معنادار تلقي مي‌كنند و سپس در پي تبيين علت اين اختلاف، مي‌كوشند تا اعجاز بياني قرآن كريم را اثبات ‌نمايند. اين رويكرد كه عمدتاً نيز در جامعه مسلمانان رواج دارد، از قديم الايام تا به امروز رايج بوده و آثار مختلفي ذيل آن نگارش يافته اند. نوشتار حاضر به فرآيند رشد اين رويكرد مي‌پردازد و سير تكامل آن را به بحث و بررسي مي‌گذارد. بر همين اساس سوالات اصلي اين پژوهش از اين قرارند كه خاستگاه پيدايش رويكرد اعجازين نسبت به آيات مشابه (متشابه لفظي) در قرآن كريم كجاست؟ مهمترين نمايندگان اين رويكرد كدام اند؟ آثار نگاشته شده در ذيل اين رويكرد چه خلأهايي دارد و آيا مي‌توان آسيب(هايي) را در فرآيند تكامل اين رويكرد برشمرد؟