بررسي تطبيقي تفسير ظاهر و باطن قرآن از منظر امام خميني(ره)و آيت‌الله فاضل لنكراني(ره)

ضررورت و اهميت پرداختن به مباحث علوم قرآني، مقدمه‌اي براي رسيدن به محتواي قرآن و پرده‌برداشتن از مقاصد اصلي آيات است. يكي از مباحث مهم و مؤثر علوم قرآني در فهم و تفسير قرآن، چيستي ظاهر و باطن قرآن است كه از جمله موضوعات پيچيده در ميان مفسّران و انديشمندان قرآن‌پژوه در علوم قرآني به شمار مي‌رود. حضرت امام خميني(ره)در جايگاه يكي از صاحب‌نظران در اين مبحث، اصطلاح ظاهر و باطن را ريشه گرفته از روايات دانسته كه بسيار مورد توجه و تأكيد ائمه اطهار؟عهم؟ بوده است. از ديدگاه ايشان، حقيقت قرآن به‌مراتب، دچار تنزلاتي شده تا به صورت ظاهر و در ظرف الفاظ قرآن درآمده است. اين مراتب تنزلات، همان باطن قرآن است. با وجود اين‌كه رويكرد غالب حضرت امام در تفسير باطن آيات قرآن، رويكردي عرفاني است، ايشان نسبت به ظاهر قرآن نيز اهتمام ويژه‌اي داشتند. آيت‌الله فاضل لنكراني(ره)نيز مسئله ظاهر و باطن قرآن را مي‌پذيرد، اما اصل اول در تفسير ايشان، تعهد نسبت به خصوصيات ظاهري قرآن است. از ديدگاه ايشان، عقل به منزله يك مختصص متصل، ظهور را از معناي حقيقي در معناي مجازي قرار مي‌دهد. در اين پژوهش مي‌خواهيم مباني اين دو انديشمند وارسته را در تفسير ظاهر و باطن قرآن كريم بكاويم.