قهوه نوش آباد

در فرهنگ نوشيدني هاي ايراني، قهوه از جمله نوشيدني وارداتي به شمار مي رود كه به تدريج در فرهنگ ايراني جايگاه ويژه اي پيدا كرده و رنگ و بوي ايراني به خود گرفته است. سنت قهوه نوشي در ايران احتمالا به روزگار صفويه مي رسد. اين نوشيدني گرم رفته رفته از محبوبيت زيادي برخوردار شد و از دربار و طبقات فرادست جامعه به ميان مردم نيز راه يافت. چنانكه در مناطق مختلف ايران قهوه به شيوه هاي متنوعي تهيه و سرو مي شده است. در اين ميان قهوه نوش آباد از شيوه پخت مخصوص و متفاوتي برخوردار و در سال 1397 در فهرست ميراث فرهنگي ناملموس كشور به ثبت رسيده است. شهر تاريخي نوش آباد در حاشيه كوير مركزي ايران واقع شده است و از توابع بخش مركزي شهرستان آران و بيدگل به شمار مي رود. سنت تهيه قهوه نوش آباد منحصر به فرد است. براي پخت قهوه نوش آباد زمان زيادي صرف مي شود. اين قهوه غليظ و شيرين است و عطر گلاب و هل و دارچين از آن به مشام مي رسد. شركت كنندگان در مراسم هاي گوناگون مانند سوگواري محرم، اعياد مذهبي، مجالس ترحيم و شادي با اين قهوه در حسينه ها، تكايا، مساجد و قهوه خانه ها پذيرايي مي شوند. فرهنگ قهوه نوشي مردم نوش آباد همچنان رسمي ماندگار و زنده در حيات فرهنگي مردم اين منطقه است و از محبوبيت فراواني برخوردار است. در اين مقاله نگارندگان به شيوه توصيفي تحليلي تلاش خواهند كرد جايگاه قهوه نوش آباد را از ابعاد تاريخي، فرهنگي و اجتماعي تبيين نمايند. براي نيل به اين هدف، ضمن تشريح شيوه پخت، مراسم هاي حين پخت و چگونگي سرو آن، كاركردهاي فرهنگي و اجتماعي آن در ميان مردم نوش آباد بيان خواهد شد. دستاورد اين پژوهش نشان مي دهد كه قهوه نوش آباد در تحكيم پيوندهاي اجتماعي و تقويت هويت فرهنگي و مذهبي مردم نوش آباد نقش مهمي ايفا مي كند.