بررسي و آسيب شناسي طنز راديويي از منظر رسانه اخلاقي مورد مطالعه: برنام ههاي طنز شبك ههاي راديويي ايران، تهران، جوان و صبا

در ميان رسانه‌هاي ديداري و شنيداري، راديو بعد از تلويزيون بيشترين اثربخشي را بر افكارعمومي دارد. از سوي ديگر نيز طنز، اثرگذارترين و اجتماعي‌ترين گونه‌ ادبي است؛ بنابراين تركيب اين دو مقوله؛ يعني طنزِ راديويي مي‌تواند نقش مؤثري در زمينه اصلاح و بهبود فرهنگ عمومي ايفا كند. با وجود انجام پژوهش‎ها و تعيين شاخص‎ها و معيارهاي طنز مطلوب در رسانه، همچنان آسيب‎هاي كليشه‌سازي و استفاده از فرمول‌ها و شگردهاي قديمي براي ايجاد خنده در طنزهاي راديويي و همچنين نبود مرزهاي مشخص در به‌كارگيري طنز، هجو و هزل و ساير گونه‌هاي شوخ‎طبعي طنز راديويي را تهديد مي­كند. به‎منظور تشخيص فاصله وضع موجود تا وضع مطلوب و نيل به طنز فاخرِ راديويي اين سؤالات مطرح است كه برنامه‌هاي طنز راديويي به لحاظ كميت در چه وضعيتي هستند؟ شاخص‌هاي طنزِ راديوييِ مطلوب كدامند و برنامه‌هاي طنز تا چه حد آنها را رعايت كرده‌اند؟ عناصري چون هجو، هزل، كنايه و ابهام به چه ميزان در برنامه‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرند؟ محتواي برنامه‌هاي طنز راديويي تا چه اندازه با معيارهاي مطلوب طنز مطابقت دارد؟ پژوهش توصيفي- استنباطيِ حاضر با هدف آسيب‌شناسي طنز راديويي ضمن بررسي مفاهيم و الگوهاي طنز مطلوبِ راديويي، به تحليل وضعيت كمي و كيفي طنز راديويي پرداخته است. ارزيابيِ تعداد برنامه‌هاي طنز شبكه‌هاي راديويي، موضوعات، اهداف، قالب‌ها و انواع طنز، هجو، هزل در بخش توصيفي و تبيينِ ارتباط بين شاخص‌ها، تحليل محتوا و متن برنامه‌ها در بخش استنباطي و با استفاده از نرم‎افزار spss انجام گرفته است. جامعه آماريِ اين پژوهش، كليه برنامه‌هاي طنز و سرگرميِ شبكه‌هاي راديويي جوان، ايران، تهران و صبا در بازه زماني ارديبهشت و خرداد سال ۱۳۹۷ بوده است. حجم نمونه آن، براساس جدول كهن-مورگان و كرجساي ۲۰۵ ساعت برآورد شد كه ۲۳ عنوان برنامه به روش نمونه‌گيريِ غيراحتماليِ سهميه‌اي انتخاب شده‌اند و مورد تحليل قرار گرفته‌اند. بر طبق نتايج به‌دست‌آمده، بيشترين ميزان برنامه‌هاي طنز و سرگرميِ راديويي مربوط به شبكه صباست و ۳۵درصد از كل محتواي پيام‌ها را «طنز»، ۲۷.۷درصد ««هجو» و ۱۴.۸درصد آن را ««هزل» تشكيل مي­دهد. اغلب برنامه‌هاي طنز و سرگرمي، در قالب نمايش ارائه ‌شده­اند كه ۳۵درصد از محتواي آنها «هجو» و تمركز بيشترِ برنامه‌هاي طنز بر مسائل اجتماعي، مردم، رفتارها و اعمال آنها است.