رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﻣﺤﯿﻂ و ﺗﺄﺛﯿﺮ آن در ﻃﺮاﺣﯽ ورزﺷﮕﺎه

ﺑﺎ اﻓﻮل ﻧﻬﻀﺖ ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺪرن و وارد ﮐﺮدن اﻧﺘﻘﺎداﺗﯽ ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﺎن اﯾﻦ ﻧﻬﻀﺖ در ﮐﺎرﺑﺮد ﻧﺎﻗﺺ ﻣﺪل اﻧﺴﺎن، رﺷﺘﻪ اي ﺑﻪ ﻧﺎم » رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﻣﺤﯿﻂ « ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺪ. ﭘﺲ از آن، ﺑـﺎ ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت اﯾـﻦ رﺷـﺘﻪ و ﮐـﺎرﺑﺮد روز اﻓـﺰون واژه »ﻣﺤـﯿﻂ « ﺗﻮﺳـﻂ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺣﻮزه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻤﯽ، ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺸﮑﻞ ﺷﺪ.ادﺑﯿﺎت رواﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﻣﺤـﯿﻂ ، ﻣـﺪﻟﻬﺎ و ﻃﺒﻘـﻪ ﺑﻨـﺪﯾﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ازﻣﺤﯿﻂ و ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺎي آن ﺻﻮرﺗﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ، ﺑﺎ ﻣﺮور ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ اﯾﻦ ﻣﺪل ﻫﺎ و ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ »راﭘـﺎﭘﻮرت « از ﻣﺤﯿﻂ، ﭼﺎرژوﺑﯽ ﺑﺮاي ﻓﻬﻢ ﻣﺎﻫﯿﺖ ﻣﺤﯿﻂ و ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻫﺎي آن ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ دﻫﺪ. ﻃﺒﻖ ﭼﺎرﭼﻮب اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ، ﻣﺤﯿﻂ ﯾﮏ ﺳﺮي راﺑﻄـﻪ ﺑﯿﻦ اﺷﯿﺎء ﺑﺎ اﺷﯿﺎء، اﺷﯿﺎء ﺑﺎ اﻧﺴﺎن، و اﻧﺴﺎن ﺑﺎ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﻣﺤﯿﻂ داراي ﺳﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ اﺳﺎﺳﯽ اﺳـﺖ: ﻣﺤـﯿﻂ ﻃﺒﯿﻌـﯽ، ﻣﺤﯿﻂ اﻧﺴﺎن ﺳﺎﺧﺖ و ﻣﺤﯿﻂ ﺗﻌﺎﻣﻼت اﻧﺴﺎﻧﯽ.روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﺑﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﻣﯽﭘﺮدازد. ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﺮﺑـﻮط ﺑـﻪ ﻣﺤﯿﻂ و اوﻟﻮﯾﺖﻫﺎي زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ. ﻣﺤﯿﻂ اﻧﺴـﺎن در ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ رﻓﺘﺎر او را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ. رﻓﺘﺎرﻫﺎي آﻧﯽ، ﺗﺎﺑﻌﯽ از وﺿﻌﯿﺘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در آن اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﻨﺪ. ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻣﺮدم ﯾﮏ ﮐﺸﻮر، ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺒﯿﻌﺖ و ﻧﻮع ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﻪ در آن زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺷـﮑﻞ ﻣـﯽ ﮔﯿـﺮد. ﺣﯿﻮاﻧـﺎت ﻫﻨﮕـﺎﻣﯽ ﮐـﻪ در ﻣﺤـﯿﻂ ﻏﯿﺮﻃﺒﯿﻌﯽ ﯾﺎ درون ﻗﻔﺲ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ، رﻓﺘﺎرﺷﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ . اﺳﺘﺮس ﺟﻤﻌﯿﺖ و وﯾﮋﮔﯽﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﮕﯽ و ﻏﯿﺮﻃﺒﯿﻌﯽ ﺷـﺮاﯾﻂ ﺷﻬﺮي، دﻟﯿﻞ ﻋﻤﺪه اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺮخ ﺟﺮم و ﺟﻨﺎﯾﺖ و وﻗﻮع اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﯽ در ﺑﯿﻦ ﻣﺮدﻣﯽ اﺳـﺖ ﮐـﻪ در ﺷـﻬﺮﻫﺎ زﻧـﺪﮔﯽ ﻣـﯽ ﮐﻨﻨـﺪ. روانﺷﻨﺎﺳﯽ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﺎرﺑﺮدي، ﺳﻌﯽ در ﻓﺮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮاي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﺤـﯿﻂ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر زﻧـﺪﮔﯽ ﺑﻬﺘـﺮ و رﺷـﺪ ﺷﺨﺼﯿﺖ اﻓﺮاد دارد. اﯾﻦ رﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ راهﻫﺎي ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻬﺒﻮد ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻣﺤﯿﻂ ﻃﺒﯿﻌﯽ و روشﻫﺎي ﺑﻬﺘﺮ ﻃﺮاﺣﯽ ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫـﺎ و ﺷﻬﺮﻫﺎ، ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎ و واﮐﻨﺶﻫﺎي رﻓﺘﺎري ﻣﺮدم ﻣﯽﭘﺮدازد.