واكاوي ماليات بر خانه هاي خالي در ايران؛ مباني، آثار، قواعد و الزامات اجرايي

براساس گزارش مركز آمار 2.6 ميليون خانه خالي در كشور وجود دارد و بدون هيچ استفاده‌اي رها شده‌ است. وجود نرخ طبيعي خانه خالي به منظور نقل و انتقال امري ذاتي در بازار مسكن است. موردي كه مسئله خانه خالي را پر رنگ مي‌كند؛ اختلاف 7 درصدي آن در ايران با نرخ طبيعي است كه رغبت محتكران را به خريد و نگهداري ملك براي كسب سود و انباشت سرمايه نشان مي‌دهد. در واقع خانه‌ها ميتواند ناشي از عوامل مختلف از جمله مشكلات قضايي، خانه تعطيلاتي ، زمان نقل و انتقال و سكونت مالك يا مستأجر جديد و حتي زمان لازم براي فروش و اجاره، خالي باشند؛ اما در اين ميان خانه‌هايي نيز براي سوءاستفاده از شرايط بازار خالي مي‌مانند كه اين مسئله، چالش تقليل عرضه خانه و سرمايه‌اي شدن اين كالاي مصرفي و بالتبع آن رشد قيمت و متضرر شدن مردم عادي را به دنبال دارد. بررسي تجارب كشورها نشان مي‌دهد كه دولتها براي برقراري ثبات در بازار و كنترل قيمتها از اهرم‌ ماليات بر خانه‌هاي خالي استفاده مي‌كنند و با سازوكار مشخص براي مالكاني كه به قصد كسب سودهاي غيرمنطقي به بازار مسكن گام گذاشته‌اند، هزينه ايجاد مي‌كنند. به همين منظور در اين مقاله زير موضوعاتي از جمله لزوم و منطق اخذ ماليات بر خانه‌هاي خالي، آثار اخذ ماليات بر خانه‌هاي خالي به همراه طراحي قانون مبتني بر تجارب كشورهاي جهان به روش توصيفي – تحليلي مورد مطالعه قرار گرفته است. بررسي آثار اخذ ماليات نشان داد كه اين اقدام مالكان را به عرضه واحدها يا پرداخت ماليات هدايت مي‌كند كه در هر دو حالت براي مردم منفعت كنترل قيمت و كاهش شكاف طبقاتي را خواهد داشت. به طوريكه تجربه نشان داد كه به ازاي اخذ يك درصد ماليات از ارزش خانه، قيمت مسكن بسته به منطقه بين 2.6 تا 8 درصد كاهش مي‌يابد. البته در اين راستا بايد توجه ويژه‌اي به برطرف كردن چالشهاي قانوني، اجرايي و ضمانتهاي لازم گردد تا اين ابزار مفيد و مناسب عمل نمايد.