بررسي تطبيقي نقوش كاشي‌كاري‌هاي دروازه ارگ در سمنان و حمام گلزار در رشت

Comparative study of tile patterns of Citadel gate in Semnan and Golzar bath in Rasht

دوره قاجار از مهم‌ترين دوره‌هاي تاريخ هنر ايران محسوب مي‌شود. تاثير هنر غرب بر ايران مسبب تحولاتي در هنر از جمله نگارگري شد و اين تحولات به مراتب در ديگر هنرها از جمله كاشي‌كاري نمود پيدا كرد. درخشان‌ترين كاشي‌كاري‌هاي به‌ جامانده از دوره قاجار در بناهاي مختلف معماري از جمله مكان‌هاي مذهبي، كاخ ها و خانه‌ها، بازارها و حمام‌ها به چشم مي‌خورد. پرسش اصلي تحقيق حاضر اين است كه الگوهاي مشابه و متفاوت ميان نقوش كاشي‌كاري‌هاي دروازه ارگ در سمنان و سر در حمام گلزار در رشت كدام است و هدف اصلي اين تحقيق شناخت نقوش كاشي‌كاري دوره قاجار و انطباق نقوش دو بناي دروازه ارگ و سر در حمام گلزار مي‌باشد. روش تحقيق توصيفي تحليلي با رويكرد تطبيقي است. روش گردآوري مطالب از طريق مطالعات ميداني، اسناد مكتوب و كتابخانه‌اي از طريق فيش‌برداري و تصويرخواني به دست آمده است. براساس نتايج تحقيق مي‌توان گفت هر دو بنا حامل پيام سياسي در جهت تبليغ قدرت شاه و حكومت شكل گرفته‌اند كه اين پيام با تكيه بر نقش‌هاي مختلف در هر يك از دو بنا نشان داده شده است. اين تفاوت در نقش ها به دليل تفاوت زماني ساخت هر يك از دو بنا و تاثير عواملي چون سفر هنرمندان نگارگر به اروپا، ترجمه كتاب‌هاي خارجي و سفرنامه‌ها، ورود صنعت چاپ و عكاسي بر كاشي‎‌نگاري بناي متاخرتر يعني بناي سر در حمام گلزار به نسبت بناي دروازه ارگ مي‌باشد.

The Qajar period is one of the most important periods in the history of Iranian art. The influence of Western art on Iran led to changes in art, including painting, and these changes were reflected in other arts, including tiling. The most brilliant surviving tiles from the Qajar period can be seen in various architectural buildings, including religious places, palaces, houses, markets and baths. The main question of this study is what are the similar and different patterns between the tile designs of the citadel gate in Semnan and the head of the Golzar bath in Rasht and the main purpose of this study is to identify the tile patterns of the Qajar period and match the designs of the citadel gate and the head in the Golzar bath . The research method is descriptive-analytical with a comparative approach. The method of data collection is obtained through field studies, written documents and libraries through taking notes and image reading. Based on the results of the research, it can be said that both buildings have been formed to carry a political message in order to propagate the power of the king and the government. This message has been shown by relying on different patterns in each of the two buildings. This difference in patterns is due to the time difference between the construction of each of the two buildings and the influence of factors such as the travel of painters to Europe, translation of foreign books and travelogues, the entry of printing and photography into tile painting of a later building.