كليدواژه :
بزم و َطرب , جشن و شادي , محفل , چاپ سنگي , هنر قاجار.
چكيده فارسي :
در مجموعه احوالات انساني گرايش به شادي و نشاط موقعيت و جايگاه خاصي دارد. مضامين بزم و طرب همواره از موضوعاتي هستند كه هنرمندان براي به تصوير كشيدن آن همت گمارده‌اند. بامطالعه و بررسي تصاوير مرتبط با صحنه‌هاي جشن و شادي در نسخه‌هاي چاپ سنگي دوره قاجار و توصيف و تحليل ساختاري و شكلي اين آثار مي‌توان به شيوه‌هاي خاص براي بيان موضوع بزم و ارتباط متن و تصوير پي برد. روش تحقيق اين مقاله توصيفي - تحليلي و روش گردآوري اطلاعات، كتابخانه‌اي و روش تجزيه‌وتحليل داده‌ها كيفي است. اين پژوهش كه باهدف مطالعه تصويرگري‌هاي بزم، شادي و طرب دوره قاجار انجام‌گرفته است در پي پاسخ به اين سؤالات است كه: 1- ويژگيهاي تصويري عناصر موجود در نسخه‌هاي چاپي جشن و شادي مكتب قاجار چيست؟ 2- صحنه‌هاي نسخ بزم و شادي در محافل ودورهمي هاي قاجار، در چه فضاهايي (درباري- عاميانه) بيشتر ترسيم‌شده است؟ در نتايج حاصله از 12 نمونه جامعه آماري، خصوصيات و جلوه‌هاي تصويري با موضوع محافل بزم و شادي، اغلب ساختاري واحد را دنبال مي‌كنند. ريشه‌هاي اين ساختارها در برخي از عناصر و تصاوير گاه به درون‌مايه‌هاي شعر و ادبيات فارسي كهن (ديوان حافظ، خمسه نظامي، شاهنامه فردوسي، كليات سعدي، عجايب المخلوقات قزويني) و داستان‌هاي عاميانه و مردمي (نوش‌آفرين گوهر تاج، هزارويك‌شب) قاجار بازمي‌گردد. حس زيبايي اين تصاوير در تركيب چشم‌نواز ويژگي‌هايي چون: عاشق، معشوق، ساقي، گل، جام، باده، مطرب، رامشگر، رقص، آلات موسيقي كه اغلب زنان و گاه نيز مردان نوازنده در برنامه‌هاي زنده و شبانه، تفريحات روزانه، سرگرمي‌هاي اعياني اسباب شادي شاه و درباريان را فراهم مي‌كردند نمود يافته، ويژگيهاي تصويري در اين آثار برخلاف ويژگيهاي تزييني در پيكره‌ها و چهره‌هاي زيباي زنانه و نگاه‌هاي دل‌فريب رامشگران به بياني عاميانه ساده و روان اجراشده است اين ساختار قراردادي نسخ چاپي، ادامه‌دهنده اسلوب نقاشي پيكره نگاري درباري است كه به شيوه اجرايي نوين تكرار شده است.
چكيده لاتين :
It has a special position in the human condition. The themes of feast, celebration and joy are always the subjects that artists have tried to depict. By studying and examining the images related to the feast scenes in the lithographic versions of the Qajar period and the structural and formal analysis of these works, it is possible to understand the specific ways of expressing the feast theme and the relationship between the text and the image. The research method of this article is descriptive-analytical and the method of data collection is library and the method of data analysis is qualitative. This study, which aims to study the illustrations of feast, happiness of the Qajar period, seeks to answer the following questions: 1- What are the visual characteristics of the elements in the printed versions of the celebration and happiness of the Qajar doctrine ? 2- In which spaces (court-folk) are the scenes of feasting and rejoicing copied more in Qajar circles and circles? In the results of 12 samples of the statistical population, the characteristics and visual effects with the theme of feast and happiness circles, often follow a single structure. The roots of these structures in some elements and images sometimes go back to the themes of ancient Persian poetry and literature (Hafez s divan, Khamseh Nezami, Shahnameh of Ferdowsi, Saadi generalities, the wonders of Qazvini creatures) and folk and folk tales (Noshafarin Gohar Taj, Hazaravikoshb). The sense of beauty of these images in the eye-catching combination of features such as: lover, lover, butler, flower, cup, wind, music, bard, dance, musical instruments that often women and sometimes men playing in live and night programs, daily entertainment, entertainment of noble objects It is clear that the visual features in these works, in contrast to the decorative features in the beautiful female figures and figures and the charming looks of the bards, are executed in slang, simple and fluent expression. These signs of Print version are a continuation of the style of court iconography, which has been repeated in a new way.
