بررسي تطبيقي معماري و شهرسازي دوران زنديه و قاجاريه

Comparative study of architecture and urban planning of Zandieh and Qajareh eras

مقايسه‌ي تطبيقي شهرسازي و معماري دوره‌ي قاجار و زنديه و دوره‌ي پيش از آن، گوياي تفاوت‌هاي اجتماعي عميقي است كه تاثير آن بخوبي در نظام معماري و شهرسازي ايران قابل بررسي است. ساخت وسازها در زمان زنديه تركيبي بود از مذهب و هنر كه اين نوع معماري و شهرسازي باعث ايجاد چشم اندازي در قالب جامعه شناسي ديني و هنر و جغرافياي تاريخي شيراز ميشود شهر قاجاري از طريق اداره‌ي شهر توسط تركيبي از نهادهاي مدني كه محلات تاريخي، تبلور كالبدي آن بود به چنان انسجام كالبدي دست مييابد كه شايد پيش از اين هرگز در شهر ايراني، تجربه نشده بود. ميتوان شهر قاجاري و معماري زنديه و به تبع آن نظام شهرسازي معماري اين دو دوره را تكامل مفهوم مدنيت در تاريخ شهري ايران دانست كه بسياري از مفاهيم اجتماعي–مدني آن قابل بازشناسي است. در اين پژوهش سعي شده بر اساس روش توصيفي_اسنادي پس از بررسي اين دوران و مقايسه تطبيقي آن با يكديگر ويژگي هاي معماري و به تبع آن شهرسازي دوران زنديه و قاجاريه بيان گردد. يافته هاي اين پژوهش نشان ميدهد كه ثبات و آرامش عصر زنديه به خصوص در دوران زمامداري كريم خان و ساخت و ساز بناهاي حكومتي، خدماتي و مذهبي اين مهم را محقق كرد و شهر شيراز را در اوج شكوفايي قرار داد و زمان قاجاريان، همه چيز از فرهنگ، اقتصاد، عمران و آباداني و نظام اجتماعي در ارتباط با هم و بر اساس مضمون زندگي جاري شكل مي گرفت و از همين رو تضادي لاينحل ميان زندگي مردم و شهر ايجاد نمي شد. نه معماري مزاحم شهر بود و نه شهر مزاحم سكونت.

Comparative comparison of urban planning and architecture of Qajar and Zandieh periods and the previous period, shows deep social differences, the impact of which can be well studied in the architecture and urban planning system of Iran. Construction in Zandieh s time was a combination of religion and art, and this type of architecture and urban planning creates a landscape in the form of religious sociology and art and historical geography of Shiraz. The Qajar city achieves such physical cohesion through the administration of the city by a combination of civic institutions that its historical neighborhoods were the physical crystallization that it had probably never been experienced before in the Iranian city. Qajar city and Zandieh architecture and consequently the architectural urban system of these two periods can be considered as the evolution of the concept of civilization in the urban history of Iran, many of whose socio-civil concepts can be recognized. In this research, based on the descriptive-documentary method, after examining this period and comparatively comparing it with each other, the architectural features and, consequently, urban planning of the Zandieh and Qajar periods are expressed The findings of this study show that the stability and tranquility of the Zandieh era, especially during the reign of Karim Khan and the construction of government, service and religious buildings, achieved this and put the city of Shiraz at the peak of prosperity and the Qajar era, everything from Culture, economy, development and social system were formed in relation to each other and based on the theme of current life, and therefore there was no unresolved conflict between the life of the people and the city. Neither the architecture disturbed the city nor the city disturbed the residence.