تحليل ويژگي هاي شكلي نماي خانه ها و نفوذ آن بر كالبد شكلي خانه هاي تاريخي شهر اصفهان پيش از تحول مدرن.

Analysis of the morphological features of the facades of houses and its influence on the morphology of historical houses in Isfahan before the modern transformation.

خانه هاي تاريخي يكي از بناهاي ارزشمند معماري ايران محسوب مي شوند. از اصلي ترين مسائل مرتبط با طراحي خانه، تشخيص درست هندسه و فضاي متناسب با بخش هاي نهفته معماري ايراني است؛ به تعبير ديگر، هندسه شكل دهنده اجزاي نما بر روي كالبد كلي بنا تاثير مي گذارد. هدف اين پژوهش بر آن است تا به شناخت اصول سازمان دهنده ي نظام هندسي اجزاي بدنه نما برتناسبات هندسي و عددي به كاررفته در اجزاي نماي دروني خانه هاي تاريخي شهر اصفهان در بازه زماني پيش از تحول مدرن بپردازد و با استناد به آنها، خصوصيات شكلي اجزاي نماي دروني خانه‌هاي تاريخي ساخته شده در شهر اصفهان را تحليل كند. شناخت ويژگي‌هاي شكلي نماي خانه‌هاي تاريخي، سبب نگهداري و مرمت اين بناهاي ارزشمند خواهد شد و از سوي ديگر در شناسايي خصوصيات تأثيرگذار در شكل‌گيري فضاهاي خانه‌هاي تاريخي، نقش مؤثري خواهد داشت. چگونه اصول سازمان دهنده ي نظام هندسي اجزاي بدنه ي نما بر تناسبات حسابي از يك سو و تناسبات هندسي بدنه نما ي دروني خانه هاي تاريخي از سوي ديگر تاثير مي گذارد ؟ پژوهشگراني گوناگوني نماي خانه هاي تاريخي را از جنبه هاي مختلفي همچون اقليم، فرهنگ بررسي كرده اند اما تا كنون نماي خانه‌هاي تاريخي از ديدگاه هندسي مورد بررسي قرار نگرفته است. تناسبات هندسي و حسابي بدنه نماي دروني خانه هاي تاريخي شهر اصفهان پيش از تحول مدرن به شكل معناداري از چينش درها، نظام پرو خالي، ويژگي هاي شكلي بازشو و غير بازشو تاثير مي پذيرد. اين مقاله براي نخستين بار تأثير اصول سازمان دهنده ي نظام هندسي برتناسبات حسابي و هندسي نماي دروني خانه هاي تاريخي اصفهان را مورد بررسي قرار مي دهد. روش تحقيق: اين پژوهش از نوع كمي است و بر اساس هدف كاربردي است. داده هاي اوليه اين مقاله بر پايه جمع‌آوري اطلاعات به روش مطالعۀ ميداني و بهره‌ گيري از مصاحبه‌هاي ساختار يافته با صاحب‌نظران و استادكاران است. مقاله براساس تحليل هاي هندسي و حسابي اشكال به كاررفته بر اساس ترسيم شكل ها و تجزيه عناصر به عناصر كوچكتر در سطوح بدنه نماهاي دروني خانه هاي حياط دار است. تناسبات حاكم بر هر جزء و شكل كلي هر يك از نماها، تحليل مي گردد. از لحاظ چگونگي چينش دركنار يكديگر، نسبت هاي طولي و عرضي، شكل مورد استفاده، زاويه نما، درصد پر و خالي به روش تجزيه و تحليل مقايسه اي بررسي مي گردد و تأثيرات اين شكل ها در نماي خانه ها به دست خواهد آمد. براي دستيابي به معناداري يافته هاي حاصل از اعمال تحليل هاي هندسي بر اجزاي نماي دروني از يك سري نمونه ها استفاده خواهد شد. نتايج: تحليل هاي انجام شده آشكار ساخت كه نظام هاي شكل دهنده خانه منتج از تناسبات ابعاد و سطوح بازشوها، قاب ها، چگونگي چينش دهانه ها در كنار يكديگر، جانمايي آن ها كه متأثر از هندسه نما بوده است. و باعث پديد آمدن روابط تكرار شونده معنادار در خانه ها شده است. اين نظام ها هر چند ممكن است در صورت خود در طول تاريخ خانه هاي تاريخي دچار تغييراتي شده باشد، ليكن از لحاظ محتوا تا چند دهه اخير تداوم داشته است و مي تواند به عنوان مجموعه شاخص هايي جهت طراحي مورد استفاده معماران قرار گيرد.