چيستي الگوي اسلامي ايراني پيشرفت و نقش حوزه­هاي علميه در تدوين آن

تأسيس مركزي مستقل براي تدوين الگوي اسلامي ايراني پيشرفت را بايد نقطة عطفي در كلان­نگري­هاي منتهي به سند رسمي در كشور دانست. اهميت اين تصميم را مي­توان در اين محورها بيان كرد: چاره انديشي براي اجرايي شدن همة كلان نگري­هاي نظام، ارتقاء سطح پرداختن به تدوين الگو از قوة مجريه يا مجمع تشخيص مصلحت نظام به سطح رهبري نظام، تأسيس يك نهاد ويژه براي پرداختن به اين موضوع و جلوگيري از كارهاي پراكنده و موازي و ناهمسو، برجسته ساختن نقدهاي معرفتي كه در بارة توسعه به مفهوم غربي مطرح است و استفاده از واژة پيشرفت به جاي توسعه، برجسته ساختن ضرورت نگاه كاربردي و واقع­گرايانه و مبتني بر شناخت محيط از طريق افزودن قيد ايراني، برجسته ساختن انتظار خاص از حوزه­هاي علميه و زمينه­سازي براي حضور رسمي حوزه به مثابة يك نهاد در سياست­گذاري­هاي كلان كشور. چگونگي نقش­آفريني حوزه­هاي علميه در تدوين اين الگو، در گرو رسيدن به تصويري روشن در بارة چيستي الگوست. اگر بپذيريم كه از بين چهار معناي نقشة راه ، مدل ، سرمشق و نظرية سياستي ، واژة مدل بيشترين تناسب را با مفهوم الگو در عنوان الگوي اسلامي ايراني پيشرفت دارد، بايد پذيرفت كه يكي از الزامات آن توليد پرسشها و پاسخهايي است كه به مثابة مباني الگو بر تمامي اجزاء و ابعاد آن سايه­افكن خواهد بود. اين مباني گونه­هاي مختلف دارد و يك گونة آن، ناظر به خاستگاههاي معرفتي و ديني يعني وجه اسلاميت الگو است. اين مباني معرفتي خود قابل تقسيم به هفت دستة زير است: مباني معطوف به تعريف و جايگاه دين، مباني معطوف به مسائل معرفت­شناختي، مباني معطوف به مسائل هستي‌شناختي، مباني معطوف به مسائل انسان‌شناختي، مباني معطوف به مسائل جامعه‌شناختي، مباني معطوف به مسائل پيشرفت و سرانجام مباني معطوف به مسائل تمدن­شناختي. هر يك از اين محورها، انبوهي از زيرمحورها را در برمي­گيرد. نگاهي واقع­گرايانه به سرمايه­ها و شرايط كنوني حوزه­هاي علميه، سهم اين نهاد را افزون بر توسعه گفتماني و توليد علم در اين مسير، در سه نقش محوري زير خلاصه مي­كند: تدوين مباني معرفتي و نظارت بر اشراب و اعمال اين مباني در اجزاي الگو و نيز مشورت­دهي در تدوين ديگر مباني و لايه­هاي الگو. به نظر مي­رسد مناسب­ترين قالب براي تحقق اين سهم، تأسيس يك دبيرخانه حوزه­اي براي مركز الگوي اسلامي ايراني پيشرفت به منظور تجميع ظرفيتهاي حوزه است.