ساماندهي روشنايي و نورپردازي معابر جهت كاهش جرم و جنايت در محلات شهري (نمونه موردي: محله پنجتن شهر مشهد مقدس )

Organizing street lighting and lighting to reduce crime in urban neighborhoods (case example: Panjtan neighborhood in the holy city of Mashhad)

يكي از عناصر تاثير گذار در طراحي فضاهاي شهري مطلوب و ايده آل مبحث نور مي باشد . نور از عناصري است كه در زيبايي بصري شهر ، خصوصا سيماي شبانه فضاهاي شهري بسيار مؤثر است. از طرفي بخش عمده اي از درك هويت شهر وابسته به نورپردازي و روشنايي فضاهاي شهري است كه از طريق آن مي توان به خوانايي شهركمك كرد، در شهر نماپردازي كرد، به ايمني فضاهاي شهر افزود و در نهايت، شهري جذاب و قابل سكونت رابراي شهروندان ايجاد كرد. نورپردازي خيابان ها و معابر شهري نيز جزء اصلي تشكيل دهنده نورپردازي فضاهاي عمومي شهر مي باشد كه تأثير بسزايي بر كل سيستم شهر دارند كه در اين پژوهش مورد بررسي قرارگرفته است. درمقاله حاضر، با هدف بررسي و تحليل ارتباط بين نورپردازي و روشنايي، با ميزان جرم و جنايتهاي شهري، با روش تحقيق توصيفي- تحليلي ابتدا به ادبيات موضوع پرداخته و سپس شاخص هاي تحليل امنيت در محيط هاي شهري مرتبط با آن ارائه مي شود. محله پنجتن در شهر مشهد مقدس با توجه به برخورداري ازموقعيت خاص در حاشيه پر تراكم شهر ، به عنوان نمونه موردي پژوهش، مورد بررسي قرار گرفته است، نتايج حاصل از تحقيق، بيانگر وجود ارتباط بين نورپردازي و ميزان جرائم شهري در اين محله مي باشد. در پايان پيشنهاداتي جهت ساماندهي نورپردازي،جهت كاهش ميزان جرايم شهري در محله مذكور بيان شده است، كه اين پيشنهادات مي تواند جهت نورپردازي مناسب محلات شهري (به ويژه در بافت هاي حاشيه اي كلان شهرهاي كشور)، با هدف كاهش ميزان جرايم، تعميم يابد.در اين مقاله كوشش نموده ايم تا با آشنايي ذهني و نسبي با نور و نورپردازي ،به نقش آن در تامين امنيت مناطق شهري بپردازيم .زيرا امنيت مفهومي ذهني و نسبي است كه برپايه اصول متعدد در يك جامعه پديدار و استمرار مي يابد . آنچه در نهايت مسلم است ، امنيت و آسايش همان حلقه گم شده اي است كه مردمان را به محيطي آرام و پاك شهري مي كشاند تا در آرامش محيطي سرزنده و بيدار ، نه فضايي مرده و بي روح دمي بياسايند . چرا كه جيكوبز معتقد است نشانه هاي يك ناحيه شهري موفق آن است كه فرد در خيابان هاي مملو از بيگانگان آن احساس امنيت فردي و اطمينان كنند . او نبايد خود به خود احساس كند كه مورد تهديد قرار دارد. در مطالعاتي كه در اوايل دهه ي 70 توسط اسكار تيومن در رابطه با محيط انجام شده است ، به برخي عوامل فيزيكي اشاره مي شود كه با ايجاد ترس از محيط ، وقوع رفتارهاي ناهنجار و عدم امنيت در محيط ارتباطي نزديكي دارند . وايت راه حل تقليل ناهنجاري و ايجاد امنيت را در ايجاد فضاهاي جذاب مي داند . به نحوي كه افزايش استفاده هاي هنجار از فضا موجب شود تا افراد ناباب مجبور به ترك فضا شوند . اين جذابيت را مي توان از طريق نور پردازي هنرمندانه در محيط ايجاد كرد . همچنين نورپردازي و تامين روشنايي در شب مي تواند در كاهش تاثيرات منفي تاريكي بر امنيت موثر باشد . بدون ترديد روشنايي و نورپردازي عاملي اساسي در تامين رفاه و امنيت در شهر و زيبايي منظره آن در روز و خصوصا در شب مي باشد . نورهمواره به عنوان عنصري در جهت رفع نيازهاي روحي و جسمي انسان مطرح بوده است و يكي از مهمترين عوامل كيفي و نمادين بوده و از نظر كاركرد عملي از جايگاه ويژه اي در معماري و شهرسازي برخور دار است و از ديدگاه اعتقادي هم در تمامي اديان جايگاه و ارزش والايي دارد . بنابراين اين مهم در ايجاد احساس امنيت اجتماعي بسيار موثر است و عدم توجه به اين موضوع سبب عدم امنيت و عدم حضور شهروندان در طول شب در عرصه هاي عمومي شهر مي شود . استفاده از نور علاوه بر جلوگيري از بزهكاري شبانه و ايجاد حس امنيت موجب احياي روحيه نشاط و سرزندگي در شهروندان خواهد شد .پژوهش حاضر از اين روي داراي اهميت است كه علاوه بر ارزيابي نقش نورپردازي به عنوان عامل مهم وتاثير گذار در احياي فضاهاي شهري وبهبود دهنده شاخصه هاي زندگي شهري به بررسي نقش نورپردازي در امنيت شهر و شهروندان نيز پرداخته است.