حقوق شهروندي در طراحي مسكن و معماري اسلامي( نمونه موردي : سه مورد از خانه هاي ايراني- اسلامي)

citizenship rights in housing design and isiamic architecture

دين اسلام ديني فراگير و جامع در تمام عرصه ها محسوب مي شود. كه هدف آن سعادت بشر و هدايت او در مسير كمال مي باشد. مكتب اسلام ديني است كه مسائل مادي بشر را با معنويات پيوند زده و هيچگاه اين دو مقوله را از همديگر جدا ندانسته است. قرآن مهمترين منبع استنباط احكام به شمار مي رود و احكام موضوعات جديد با بهره گيري از عمومات و اطلاقات آيات قابل استنباط است و احاديث مربوط، مصاديقي از آنها را ذكر كرده اند و آنها را تخصيص نزده و مقيد نساخته اند. در مقاله حاضر با رجوع به قرآن و روايات، تجلي اصل «لاضرر و لاضرار» به عنوان مهم ترين اصل حقوق، در معماري مسكوني و شهري، بررسي شده است. اين موضوع است كه اين اصل به عنوان مهم ترين اصل مرتبط با حقوق، در تمامي ابعاد معماري خانه هاي ايراني- اسلامي تاثير گذاشته است. اين تاثيرات برگرفته از مفهوم حقوق اسلامي است كه شامل رعايت حقوق همسايگي، حقوق زن، حقوق والدين و فرزندان، حقوق مهمان و حق ساخت و ساز در معماري بناها در نظر گرفته شده است. اصول ديگري چون مساله حريم خصوصي و عمومي و محرميت احترام به ديگر افراد نظير همسايگان و عابران، رعايت حق شفعه، احترام به حقوق همسايگان در استفاده از منابع عمومي نظير آب، نور آفتاب و ...، رعايت پاكيزگي و عدم آسيب رساندن به همسايگان و ديگر افراد از نظر بصري، صوتي و... همگي جزو اصولي هستند كه در فقه اسلامي رعايت آن ضروري است و تمام اين مسائل در شهر و خانه هاي ايراني- اسلامي رعايت شده است