عرفان اسلامي، جنسيت و مسأله شر

اگر شر را به انواع مختلفي تقسيم نموده و رنج را تجربة در معرض قرار گرفتن اين شرور بدانيم، زنان در مواجهه با برخي از شرور، رنج متمايزي را نسبت به مردان تجربه كرده و مي‌كنند. يكي از مهم‌ترين أنواع شرور، باورهاي غلطي است كه در طي زمان توسط انسانها و با تصويرسازي از طريق اسطورها، ديدگاه‌هاي فلسفي، تمثيل‌هاي عرفاني و تفسيرهاي نادرست ديني و... ساخته شده و در درون فرهنگ جامعه راه يافته و به شرور ساختاري تبديل شده‌اند. اين شرور، اغلب بسيار معقول و موجه و بعضاً زيبا تلقي مي‌شوند؛ تا حدي كه بررسي صحت آنها خصوصاً براي طرفداران اين باورها به سختي صورت مي‌گيرد. نمونه‌اي از اين باورها كه منجر به شرور ساختاري است، مترادف گرفتن جنس مردانه با عقلانيت و جنس زنانه با احساسات است. با وجود آنكه عقل، فصل مميز انسان است و همه انسانها خواه زن و خواه مرد، به اعتبار انسان بودنشان از آن بهره‌مند هستند، اما عارفاني هستند كه از اين امر غافل شده‌اند. زنان را به بهانه احساسات مادرانه و مهرآميز، بي‌بهره يا كم بهره از عقلانيت انساني توصيف كرده‌اند. بررسي نمونه‌هايي مشابه اين نمونه در بحث انوثت و مسأله شر در عرفان اسلامي، خصوصاً در برخي از تمثيل‌هاي عرفاني در تصحيح باورها و رفع و دفع شرور ساختاري بسيار اهميت دارد. در نقطه مقابل اين رويكردها در عرفان اسلامي و در نزد عرفايي مانند ابن‌عربي، توحيد، يك اصل محوري است كه خود را در قالب دوگانگي و زوجيت و سپس در قالب كثرت، بسط و تفصيل مي‌بخشد. اهل ظاهر كه قادر به تمييز رموز نيستند، موضوعات مربوط به زوجيت و كيفيت مونث و مذكر را به زن و مرد تقليل مي‌دهند، غافل از اينكه جنبه‌هاي ظاهري و شريعت، وجوه مذكر و جنبه‌هاي باطني و معنوي و طريقت به وجه مونث اشاره دارد.