شناسايي فرصت‌ها و اولويت‌هاي سرمايه‌گذاري صنعتي با فناوري بالا مبتني بر جغرافياي جديد و آمايش سرزمين

از الزامات توسعه و به تبع آن توسعه توليد و صادرات صنعتي هر منطقه‌اي، شناخت امكانات، پتانسيل‌ها، ظرفيت‌ها و ساختار توليد صنعتي و نحوه تغيير آن در مناطق و جايگاه آن مناطق در آن تحولات است. تفاوت بهره‌وري (از جمله در موقعيت جغرافيايي، موجودي منابع طبيعي و عوامل اقتصادي، ساختار نيروي كار، توزيع سرمايه‌ها) و اخيراً تفاوت در مزيت‌هاي رقابتي (از جمله مباحث جديد صرفه‌هاي مقياس، نوع ساختار بازار، محصولات متمايز، تحقيق و توسعه) در مناطق مختلف منجر به تفاوت در الگو و ساختار و پتانسيل‌هاي صنعتي در مناطق مختلف مي‌شود. بنابراين در راستاي برنامه‌ريزي و توسعه جامع صنعتي، آگاهي از الگو، ساختار و پتانسيل‌هاي فعاليت‌هاي صنعتي و تغيير و تحولات آن امري ضروري است. درك دقيق‌تر نسبت به جايگاه تحولات، تخصيص بهينه منابع و امكانات نقشي تسهيل كننده داشته و كمك مؤثري به ارتقاي توانمندي‌هاي صنعتي، خلق مزيت‌هاي نسبي و رقابتي، تخصص‌گرايي عمودي و افقي فعاليت‌هاي صنعتي استان آذربايجان شرقي و در مجموع كل اقتصاد خواهد كرد. آذربايجان شرقي در زمره صنعتي‌ترين استان‌هاي ايران است. چراكه نخست، اين استان باوجودآنكه 2.8 درصد از وسعت و 4.7 درصد از جمعيت كشور را در خود دارد، اما سهم آن از ارزش‌افزوده صنعتي كشور 6.9 درصد و معدن 8.4 درصد است. دوم، تنها 4 صنعت از 22 صنعت آيسيك 2 رقمي (نسخه 3 آيسيك 2 رقمي) در بيش از نيمي از ارزش‌افزوده صنعتي استان سهم دارند. سوم، 45 درصد از مجموع واحدهاي صنعتي در مركز استان استقرار دارند. چهارم، تحليل و ارزيابي سطح فناوري صنايع، گوياي آن است كه 36.2 درصد صنايع با سطح فناوري متوسط پايين، 30.0 درصد فناوري پايين، 29.7 درصد فناوري متوسط بالا و تنها 4.1 درصد صنايع در سطح فناوري بالا قرار دارند. بنابراين ويژگي‌ها و مختصات توسعه و ساختار صنعتي استان، خصايص چندگانه فناوري پايين، مبتني بر فشار بر انواع منابع آبي - معدني، اتكا بر ابتداي زنجيره ارزش صنايع و تمركز جغرافيايي بالا است. هم‌اينك تغيير مسير و ارتقاي سطح فناوري جريان صنعتي از جمله گذار از صنايع منبع بر با فناوري پايين، و عوامل موجد مزيت‌هاي رقابتي و ارتقاي مزيت‌هاي نسبي به رقابتي، اولويت سرمايه‌گذاري در صنايع با فناوري بالا، توسعه زنجيره‌هاي پايين دست با ارزش‌افزوده بالاي صنايع در اولويت‌هاي جديد توسعه صنايع قرار دارند. مقاله حاضر در چارچوب نظريه‌هاي جديد تجارت، بر چگونگي دستيابي به فرصت‌ها و اولويت‌هاي سرمايه‌گذاري صنعتي با فناوري بالا با تأكيد بر دستيابي مزيت‌هاي رقابتي و ارتقاي انتهاي زنجيره ارزش پايين دست صنايع تأكيد دارد. در اين راستا، اين مقاله در 5 محور در ادامه مقدمه، چارچوب نظري، شواهد تجربي و پيشينه پژوهش، روش پژوهش، نتايج و يافته‌هاي پژوهش، و جمع‌بندي نتايج، توصيه‌ها، پيشنهادها و ملاحظات تنظيم شده است.