بازتاب باورهاي خرافي در ديوان انوري

فرهنگ و باورهاي مردم در حكم زندگينامه و شرح احوال و سيرت‌ توده‌هاي عوام و عامل اصلي و شاخص خصلت‌ها و تصوير اصيل آداب و عادات هر قوم و روشنگر سوابق تاريخي و نشان دهنده‌ي تحوّل فكري و تكامل اجتماعي مردم است. فرهنگ عامّه، با تمام عناصر و موادّ طبقه بندي شده‌ي خود در ديوان انوري به شكل‌هاي گوناگون انعكاس يافته است. انوري تحت تأثير فرهنگ عصر خويش از اين عناصر در خلق مضامين متنوّع بهره برده است. كثرت عناصر مندرج در اين اثر ادبي، ‌اين تصوّر را براي خوانندگان وي به وجود مي‌آورد كه در عصر او و در كتاب ارزشمندش، همه عناصر فرهنگ عاميانه وجود داشته است. در اين گفتار، كه به روش كتابخانه‌اي و با استفاده از روش تحليل محتواي كيفي تدوين يافته، ابتدا به تحليل و طبقه‌بندي باورهاي خرافي و دلايل اعتقاد مردم به آن‌ها پرداخته شده، سپس، باورهاي خرافي موجود در ديوان انوري در گروه‌هايي معدود طبقه‌بندي شده‌اند،آنگاه در ذيل هر عنوان اصلي، موارد فرعي و چگونگي باورهاي مردم عصر وي ذكر و تحليل شده است. يكي از نتايج مهم گفتار حاضر آن است كه زندگي انسان در هر زمان و مكان و با هر تفكّر و بينشي، سرشار از باورها و اعتقاداتي است كه هيچ گاه نمي‌تواند از آن‌ها چشم پوشي كند، هر چند نمي‌توان به طور قطع و يقين آن‌ها را خرافي دانست و انسان، خواسته يا ناخواسته به آن‌ها يقين پيدا كرده و اين مسئله در مورد همه‌ي انسان‌ها صادق است.