رابطه عقل و وحي در اثبات خدا در انديشه مجلسي و لاهيجي

The relationship between reason and revelation in the proof of God in Majlisi and Lahiji thought

خداشناسي مهم‌ترين اصل اعتقادي و اصلي‌ترين محور معارف ديني است كه درباره‌هاي راه‌هاي شناخت آن شيوه‌هاي متفاوتي مطرح كرده‌اند و در اين ميان نقش وحي و عقل به دليل ويژگي خاصشان از اهميت والايي برخوردار است و اين بحث از همان قرون نخستين اسلامي مورد توجه انديشمندان مسلمان بوده است. حكيم لاهيجي و علامه مجلسي نيز به عنوان دو متكلم اماميه در مدرسه كلامي اصفهان بحث مذكور را مورد توجه قرار داده و در ذيل مباحث مختلفي به رابطه عقل و وحي در اثبات خدا پرداخته‌اند، به همين جهت پژوهش حاضر با هدف بررسي رابطه عقل و وحي در اثبات خدا در انديشه اين دو حكيم نگاشته شده است. روش تحقيق توصيفي-تحليلي بوده و گردآوري اطلاعات با استفاده از منابع كتابخانه صورت گرفته است. نتايج تحقيق نشان داده است كه علامه مجلسي عقل را يكي از منابع مهم شناخت مي‌داند، اما محور و ميزان راهنماي عقل، وحي ومعرفت وحياني است و در مقابل حكيم لاهيجي با وجود اينكه در مقابل وحي و سنت تسليم است،ولي رويكردشان در اثبات خداوند بيشتر بر عقل و معرفت عقلي متكي است. رويكرد علامه مجلسي در اصول عقايد بالاخص توحيد تا آنجايي كه در آثارشان بررسي كرديم يك رويكرد عقلي (غير فلسفي) نقلي با محوريت وحي است. او سعي مي‌كند مباني و براهين عقلي‌ را از معارف وحياني اتخاذ كند. نظير شش دليل عقلي كه دركتاب بحار الانوار در اثبات وحدت صانع آورده اند. اما حكيم لاهيجي با توجه به مشي فلسفي كلامي اش كه در آثاري چون شوارق الالهام هويداست، رويكردشان يك رويكرد عقلي فلسفي در اصول عقايد است و عقل و وحي را مكمل همديگر در توحيد و اصول عقايد ميداند.