نگاهي به وضعيت سياست هاي اقتصادي و امنيتي جمهوري اسلامي ايران در قفقاز

A look at the economic and security policies of the Islamic Republic of Iran in the Caucasus

قفقاز از نظر سياسي به دو بخش قفقاز جنوبي (ماوراي قفقاز) و قفقاز شمالي تقسيم مي‌شود و داراي مساحتي بالغ بر ۶۰۰٬۰۰۰ كيلومترمربع و جمعيتي بالغ بر ۵۰٬۰۰۰٬۰۰۰ نفر مي‌باشد. قفقاز جنوبي شامل كشورهاي جمهوري آذربايجان، ارمنستان، گرجستان و بخشهاي كوچكي از شمال باختري ايران و شمال خاوري تركيه مي‌شود. اما قفقاز شمالي جزئي از روسيه است و شامل جمهوري‌هاي خودگردان داغستان، چچن، اينگوشتيا، اوستياي شمالي-آلانيا، كاباردينو-بالكاريا، كاراچاي-چركسيا، سرزمين كراسنودار، آديغيه و سرزمين استاوروپول مي‌شود. در دوران آشورباني‌پال، امپراطوري امپراتوري آشور قفقاز را به خاك خود ضميمه كرد. پيش از تشكيل حكومت ماد، حكومت‌هايي همچون اورارتو و كلخيس در قفقاز شكل گرفته بود كه قدمت برخي از آن‌ها به بيش از ۴۰۰۰ سال نيز مي‌رسد، اما درنتيجه جنگ‌هاي فرسايشي بين اين دولت‌ها از قدرت آن‌ها كاسته شد و بعدها دولت هخامنشي آن را تصرف نمود و به خاك خود ضميمه نمود. بخش‌هايي از قفقاز در دوره‌هايي تحت تسلط حكومت ايران قرار داشت. در اوايل قرن نوزدهم ميلادي جنگهاي ايران و روس بر سر تسلط بر مناطق جنوبي و شرقي قفقاز درگرفت. در پايان دوره اول جنگ روسيه با انعقاد عهدنامه گلستان بيشتر مناطق قفقاز و در پايان دوره دوم جنگ با عهدنامه تركمن‌چاي تقريباً تمامي اين منطقه را به تصرف خود درآورد. با فروپاشي شوروي در سال ۱۹۹۱ سه جمهوري گرجستان، ارمنستان و آذربايجان در اين منطقه اعلام استقلال كردند.