نيم‌قرن تجربه دانشگاه در استان كرمانشاه (تحليل آسيب‌شناختي، راهبردها و برنامه‌ها)

گسترش شتاب‌زده نظام آموزش عالي در چند دهة اخير، حاصل مركزگرايي و يكسان‎ نگري سياستي و برنامه ‎اي است. به‌رغم مزيت‌ها و چالش‌هاي متفاوت استان‌ها، تصميم ‎گيري‎ها عمدتاً بر مبناي اهداف كوتاه‎ مدت و در مواردي براساس منفعت ‎طلبي تشكيلاتي مراكز آموزش عالي، يا در سطح كلان‎تر مبتني بر نسبت خرده ‎نظام‌هاي آموزش عالي با جريان‎ هاي سياسي و دولت ‎ها انجام شده است. پيامدهاي اين وضعيت، نياز به بازانديشي و در پيش گرفتن رويكردي متفاوت را آشكار ساخته است. آموزش عالي در مقام خُرده ‎نظامي اجتماعي، ازلحاظ ساختاري و كاركردي، با مسائل و آسيب‎ هاي جدي روبروست. در سطح كلان، هماهنگي با ديگر خُرده ‎نظام ‎ها و كارايي بيروني مورد انتقاد است. در سطح درون‎ نظامي، ازلحاظ كاركردي، آموزش عالي با اهداف مقرر فاصله دارد و صرفاً در سطح كمّي، آن‌هم نه در مقايسه با استانداردهاي جهانيِ اجتماعات علمي تا حدي به اهداف دست يافته است. بهاي اين رشد كمّي، اُفت سطح كيفيت در بيشتر زمينه‎ ها و همه سطوح است. پژوهش ‎هاي پيش‌تر انجام ‎شده دربارة موضوع اين نوشتار شامل دو دستة كلي هستند. بخشي از آن‎ها پژوهش ‎هاي مرتبط با آسيب ‎شناسي آموزش عالي و بخشي ديگر مرتبط با دانشگاه رازي هستند. مواردي از اين پژوهش ‎ها در جدول زير معرفي شده‎ اند. در ارزيابي كلي اين پژوهش‎ ها، مي‎توان گفت كه آن‎ها كمتر موضوع پژوهش را به‎ مثابة يك نظام يا كليت نظام‎ مند بررسي و تحليل كرده ‎اند. همان‎طور كه از عناوين اين پژوهش ‎ها پيدا است، آن‎ها عموماً به بخش ‎هاي متمايز اين نظام پرداخته ‎اند؛ براي مثال، از منظر جامعه و نمونة آماري به دانشجويان، كاركنان، هيئت ‎علمي و از حيث موضوعي به بخش‎ هاي پژوهش، آموزش، مديريت، كارآفريني، ميزان موفقيت و... تمركز كرده ‎اند. اين نحوة نزديك شدن و پرداختن به موضوع باعث شده است كه نظام آموزش عالي به ‎ندرت در كليت خود در مقام نظامي اجتماعي و در نسبت با ساير خُرده ‎نظام‎ها تجزيه و تحليل شود. اين مقاله مي‌كوشد منطق دروني نظام آموزش عالي و نسبت آن با محيطش را تحليل كند. طبق شواهد، مسائل نظام آموزش عالي، در همة اجزاي آن بازتوليد شده است. در بعضي مراكز، ازجمله دانشگاه رازي كه موضوع اين مقاله است، اين مشكلات وزن و ابعاد خاص ‎تر مي ‎يابد.