كليدواژه :
تغييرات اقليمي , گرمايش جهاني , اثر گلخانه‌اي , يخ‌كره , ردپاي كربن
چكيده فارسي :
كره زمين را مي‌توان در چهار بخشي اصلي هواكره، آب‌كره، سنگ‌كره و زيست‌كره مورد مطالعه و بررسي قرار داد. سيستم اقليم زمين، سيستمي پويا است كه در آن انرژي، آب و كربن، دائماً بين اين چهار بخش در حال تبادل هستند. بعد از انقلاب صنعتي، تغييرات اقليمي باعث ايجاد دگرگوني‌هاي زيادي در برخي چرخه‌هاي طبيعي مانند چرخه آب، فصل‌ها و ... شد. بخش عمده‌اي از اين تغييرات، در تعامل بين آب‌كره و هواكره، قابل مشاهده است. به همين دليل، براي بررسي‌ها و اقدامات دقيق‌تر در اين رابطه، بخش مهمي به نام يخ‌كره، به زيرمجموعه آب‌كره اضافه شد كه مطالعات پژوهشي زيادي بر روي آن در حال انجام است. تغييرات اقليمي، سبب ايجاد تحولات زيادي در زمين مانند گرمايش جهاني، بالا رفتن سطح آب درياها، تشديد اثر گلخانه‌اي و تغيير در ساختار يخ‌كره شده كه چالش‌هاي بسيار جدي را براي كشورهاي مختلف جهان ايجاد كرده است. به همين دليل آموزش مرتبط با آن در اولويت برنامه درسي بسياري از كشورها قرار گرفته كه به دليل ارتباط نزديك اين موضوعات با آموزش علوم پايه، مي‌توان ردپاي آن را در اين كتاب‌ها مورد جستجو و بررسي قرار داد. گفتني است، از مؤثرترين رويكردهاي پرداختن به اين موضوع بين‌رشته‌اي و مهم، رويكرد زمينه‌محور است. هدف از اين پژوهش، بررسي و مقايسه ميزان پوشش دادن محتواي مرتبط با تغييرات اقليمي، در كتاب‌هاي درسي علوم پايه مقطع متوسطه چند كشور جهان است. اين پژوهش، يك مطالعه تطبيقي است كه به روش چهار مرحله‌اي بردي انجام شده است. نمونه‌هاي مورد مطالعه از كتاب‌هاي درسي علوم پايه كشورهاي ايران، فرانسه، هندوستان و استراليا انتخاب شده و موضوعات تغييرات اقليمي، اثر گلخانه‌اي، گرمايش جهاني و ساختار يخ‌كره و آب‌كره در اين نمونه‌ها مورد بررسي قرار گرفته‌اند. بررسي‌هاي ما نشان مي‌دهند كه در كتاب‌هاي علوم تجربي، شيمي و انسان و محيط زيست ايران تا حد قابل قبولي به موضوعات اثر گلخانه‌اي و گرمايش جهاني پرداخته شده و كشور فرانسه به يخ‌كره و ساير موضوعات مرتبط با يخ‌كره و تبعات تغيير در آن پرداخته است. استراليا به افزايش سطح آب درياها هم توجه كرده و هندوستان هم تا حدي به موضوعات مختلف مرتبط با تغييرات اقليمي پرداخته است. نكته جالب‌تر آن كه كتاب‌هاي كشور فرانسه به شيوه تعاملي و با رويكرد فعال اين موضوعات را آموزش داده‌اند.
چكيده لاتين :
The earth can be studied and investigated in four main categories of atmosphere, hydrosphere, lithosphere and biosphere. The global climate of earth, is a dynamic system in which energy, water and carbon are continuously exchanged between these four parts. After the industrial revolution, the climate change, cause many evolutions in some natural cycles like water cycle, seasons and etc. The main part of these changes, is observable in interaction of hydrosphere and atmosphere. So, for further investigations and more precise actions, an important sub-part called cryosphere, was added to hydrosphere, on which many researches are being done. Climate change results in many evolutions on earth like global warming, sea level rise, enhancement of greenhouse effect and altering the cryosphere structure which cause serious challenges for some countries. Hence, climate change education has been included in the curriculum of many countries and because of its relationship to science education, it can mainly be found in science books. One of the most effective approaches of teaching this interdisciplinary important subject, is thematic approach. The main purpose of this research, is the comparative study of climate change education in science books of high schools in some selected countries. This research, is a comparative one based on four-step Bereday’s model. The sample are chosen from science books of Iran, France, Australia and India and topic of climate change, greenhouse effect, global warming, cryosphere and hydrosphere have been searched in those books. The results show that in Iran, the textbooks of Science, Chemistry and Human and Environment include some educational issues on greenhouse effect and global warming. French textbooks have more interactive contents on cryosphere and many other related topics. Australia has also paid attention to sea level rise and India has somehow include climate change topics.
