بررسي سبكي خطبه سيزده نهج‌البلاغه با محوريت توليد

اصطلاح سبك‌شناسي در آثار ادبي به علمي اطلاق مي‌شود كه در حوزه زبان‌شناسي و ادبيات به موضوع بررسي شيوه‌هاي گوناگون بياني مي‌پردازد. نهج‌البلاغه كلام گهربار امام علي (ع) است كه شيوه‌هاي ادبي به‌كاربرده شده در آن مطابق با مقتضاي حال مخاطب است. در اين پژوهش بر اساس تحليل زباني در چهار سطح آوايي، نحوي، ادبي و فكري سبك‌شناسي خطبه‌ي ۱۳ نهج‌البلاغه با محوريت توليد بررسي مي‌شود. تحليل اين خطبه از ديدگاه سبك‌شناسي به منظور واكاوي اسلوب‌هاي بليغ و فصيح امام علي (ع) در مورد كسب و كار و توليد اهميت دارد. دليل انتخاب اين خطبه آن است كه علاوه بر اهميت بلاغي شكل‌ها و اسلوب‌هاي خاص از محتواي كار و تلاش نيز سخن صحبت كرده كه در كلام ديگر كمتر ديده مي‌شود زيرا سخن در مذمت به‌گونه‌اي ماهرانه بايد ايراد گردد كه با جلوه‌اي نيكو در جان مخاطب نفوذ كند و تأثيرگذار باشد. نتايج پژوهش كه به روش تحليلي- توصيفي است نشان مي‌دهد سبك زباني و ادبي و نشان دادن اهميت كوشش و تلاش انساني در جهت اقناع مخاطب و القاي انديشه‌هاي امام (ع) به مردم بصره پيوندي ناگسستني دارد. از جمله عناصري كه بيشترين كاركرد در سبك‌سازي اين خطبه داشته است عنصر تكرار است. اين فن در سراسر خطبه كاركردهاي مختلفي داشته، همچنين عناصري مانند سجع، جملات اسميه، تضاد، كنايه و ... با اهداف خاصي در اين خطبه بيان گرديده است. علاوه بر اين تغيير سبك متناسب با معنا و اهداف امام و با بكار بردن ويژگي‌هاي زباني و عناصر بلاغي سبك سخن را بر اساس حال مخاطب دگرگون كرده است.