كاوش حمام صفوي شهر باستاني فرح آباد، شهرستان ساري، مازندران

بناي مسجدمدرسه كه ساختار و پلان اصلي خود را حفظ نموده بود با مطالعات انجام‌شده، مرمت و هم‌اكنون به‌عنوان پايگاه پژوهشي ميراث فرح‌آباد ساري مورد استفاده و بازديد آن براي عموم آزاد است. كاخ جهان‌نما نيز به لحاظ برخورداري از ويژگي‌هاي تاريخي ـ فرهنگي داراي اهميت بود كه به همين دليل تيم پژوهشي در سال 1385 به سرپرستي يزدان نوراني به‌منظور گمانه‌زني براي اولين‌بار به منطقه اعزام و زمينه‌اي شد تا در سال‌هاي 1388ـ1390ـ1391 به سرپرستي عبدالمطلب شريفي و سال 1399 توسط محمد فلاح كياپي در راستاي شناخت بيشتر و دقيق‌تر پيشينه‌ي تاريخي اقدام به كاوش و گمانه‌زني صورت گيرد. حمام به لحاظ اينكه اصول فني خاصي كه بايد در ساختش رعايت شود يكي از پيچيده‌ترين انواع بناهاست. اين پيچيدگي معلول ضرورت جريان دائم آب در بنا و گرم‌كردن آب‌وهواي داخل بناست. تأمين آب، آب‌رساني به فضاهاي مختلف، شيوه‌ي عايق‌بندي مخازن گوناگون آب و نگهداري آب در آن‌ها و همچنين روش گرم‌كردن آب و تفكيك آب‌هاي سرد، گرم و ولرم از يكديگر و دفع فاضلاب و جلوگيري از تداخل آن با آب تميز از مشكلات فني ساخت حمام بوده است. به اين مسائل بايد اين‌ها را افزود: چگونگي گرم‌كردن فضاهاي مختلف حمام، به ميزان مناسب هر فضا، جلوگيري از تبادل حرارت و رطوبت در بين فضاهاي حمام و حمام با بيرون آن، تهويه فضاهاي مختلف، شيوه‌ي انباركردن سوخت و چگونگي افروختن آتش در مجاورت بنا، به‌گونه‌اي كه مزاحمت و خطري براي مردم نداشته باشد و ... . گذشته از اين‌ها، آنچه در طراحي فضاي حمام جلوه‌ي خاصي دارد نظم شكل دروني فضاست. همه فضاهاي حمام، از كوچك و بزرگ، علي‌رغم شكل معمولاً نامنظم و غير هندسي محدوده‌ي بيروني بنا، اشكال منظم و كامل دارند و همچون جواهري تراش‌خورده دلربايي مي‌كنند. اين مهم نه‌تنها در مقطع افقي، بلكه در حجم دروني فضاها ديده مي‌شود. سقف‌هاي پرچين و شكن تراش‌هاي اين جواهر را ظريف‌تر و زيباتر جلوه مي‌دهد و نورگيرهاي سقفي كه به‌صورت منظم و منطبق بر هندسه‌ي فضا بر سقف مي‌نشينند، آن را لطيف‌تر مي‌سازند.