چشم اندازي بر چالش هاي گياهان دارويي و اگرو اكولوژي

A perspective on the challenges of medicinal Plants and agroecology

كشاورزان سنتي ايران زمين به دليل توانايي در طراحي و مديريت اكوسيستمهاي پايدار زراعي زبانزد بوده و در زمره نخستين اگرو اكولوژيستها به شمار مي روند.دانش وسيع اين مردم در حفاظت از منابع آب،زراعت در مناطق خشك،نظامهاي آبياري ، اهلي كردن گياهان زراعي و دام كه تنها مثالهايي از قابليتهاي نامحدود آنان است،سالهاست كه به عنوان مدلهاي از مديريت خردمندانه منابع طبيعي در شرايط محدودكننده محيطي جلوهگر مي باشد.دهه اخير را به اصطلاح دهه «تسخير ژن» يا «انقلاب ژن» نام نهاده اند زيرا مي توان هرژني را از هر گونه اي به گونه اي ديگر منتقل كرد بدون اينكه از توليد مثل جنسي و يا جهش استفاده كرد .انتقال ژن تا كنون از طريق جذب مستقيم مولكول ژنتيكيDNA،بمباران كردن سلول با تكه هاي مولكول ژنتيكي و استفاده از باكتري هاي خاكزي اگروباكتريوم به عنوان ناقل صورت گرفته است .بخش عمده اي از جهان امروز كشاورزي نوين در زمينه توليد گياهان دارويي به سرعت جايگزين دانش سنتي و بومي شده و منابع جديد انرژيو فن آوري كه در غالب نهاده هاي غير قابل تجديد و گرانبها وابسته اند باعث افزايش چشمگير عملكرد و توليد گياهان دارويي در واحد سطح بيشتر و با كيفيت بالاتر و كاربرد كامل اين گياهان در سطوح مختلف از جمله درمان ، خوراك ، صنعت ، بهداشتي و آرايشي و .....و توجه اصلي به توليد محصولات جهت عرضه به بازارهاي دور دست معطوف شده است كه اين بازار ها با درك آگاهيهاي جوامع بومي از محدوديت ها در طراحي و مديريت اكوسيستم بيگانه اند.فرآورده هاي بسيار متنوع گياهان دارويي و دامي در چنين جوامعي چنان درجه از امنيت غذايي را به وجود مي آورند كه در مقابل محدوديت هاي اصلي محيط (به ويژه خشكسالي )و بي ثباتي اقتصادي –اجتمايي ( به خصوص نوسانات بازار) به خوبي استقامت مي كند .اما مهمتر از همه اين است كه زارعين با استفاده صحيح از منابع و نهاده هاي بومي، در بطن محدوديت هاي اكولوژي محل خود به كار و زندگي ادامه مي دهند . در قالب سيستم اگرواكولوژي نظام هاي پايداري اكولوژيكي و اجتماعي كشاورزي به شدت به هم وابسته اند.با گذشت زمان بر تعداد گياهان دارويي شناخته شده افزوده شده و زمينه هاي كاربرد آن ها نيز گسترده تر شده است .كشف گياهان جديد از بين نمونه هاي آورده شده از سرزمين هاي دور،كاربرد هاي جديد گياهان به عنوان داروهاي كمكي در درمان هاي شيميايي يا آنتي بيوتيكي،پي بردن به ارزش بهداشتي گياهان و بالاخره كشف مواد جديدي نظير ويتامين ها ،هورمون ها ،مواد ضد ميكروبي،ضد ويروسي،ضد توموري در ميان گياهان شناخته شده يا گياهاني كه به تازگي كشف شده اند.