نظريه سعادت سهروردي

نظريه سهروردي در باب سعادت از جهات زيادي مانند فيلسوفان مشايي است. مثلاً در اين كه سعادت يك خير و مكمل ذات انسان است و شقاوت و بدبختي تباه‌كننده ذات آدمي است. اما به موازات شكل‌گيري نگرش اشراقي در او تعابير وي از سعادت هم فرق مي‌كند. مثلاً سعادت به جنبه نوراني عالم (مفارقات و علوي) و شقاوت به جنبه ظلماني عالم (جسم و مادي) ربط داده مي‌شود. بنا به اين تعبير، اگر نفس آدمي علاقه حبي به نور و علاقه قهري به ظلمت داشته باشد در آن صورت سعيد است و بر عكس آن شقي است. اما ايده اصلي او در باره سعادت اين است كه آن را در رهايي از زندان تن مي‌داند و از تن به تاريكي ياد مي‌كند و آيه «إنّ الدار الآخرة لهي الحيوان» را به معناي آن مي‌گيرد كه تا مرگ و مفارقت از تاريكي تن حاصل نشود حيات حاصل نخواهد شد. پيشفرض اصلي چنين نگاهي به سعادت همان غربت آدمي در اين زندگي اين جهاني است و زنداني بودن روح در آن كه وي در رساله‌هاي خود به آن پرداخته است. با اين برداشت از سعادت است كه خودش زندگي سلوكي و رياضتي برمي‌گزيند تا كم‌تر در معرض تاريكي تن باشد. و نيز به ديگران توصيه مي‌كند تا انقطاع الي الله و مداومت بر تجريد داشته باشند. در نظر برخي تأكيد بر فناي جنبه‌هاي بشري و صفات دنيوي انسان مسير خطر زائي است زيرا در نهايت به حذف خيرهاي انساني كه اساس اخلاق است منتهي مي‌شود. در اين مقاله به اين موضوع خواهيم پرداخت كه آيا تجريد اشراقي حقيقتاً در معرض چنين اشكالي هست يا خير.