بررسي امكان نسبت سهروردي با ابن‌سينا در فرشته‌شناسي

فرشته‌شناسي يكي از موضوعات مهمي است كه سهروردي بيش‌تر و جدي‌تر از ديگر فيلسوفان ما در آثار خويش به آن اهتمام داشته است. اين موضوع از منظر هستي‌شناسي، معرفت‌شناسي و همچنين انسان‌شناسي، داراي ابعاد بسياري است. در اين نوشتار سعي بر آن است كه برخي از اين وجوه با تأملي بر انديشه‌هاي ابن‌سينا و از جهت نسبتي كه سهرودي با وي دارد و نه الزاماً به صورت تطبيقي بررسي شود. شمار و ماهيت فرشتگان، با توجه به جايگاه آنها در نظام هستي در فلسفۀ مشاء با محدوديت‌هايي روبروست كه سهروردي به آنها واقف بوده و در تفكر او، با تنوع و تكثري بي‌مانند مواجهيم. با اين حال، هرچند تفكر ابن‌سينا در تضاد با اسلاف او نيست، اما مبحث نفوس فلكي در انديشۀ او داراي امكاناتي است كه مي‌تواند يكي از خاستگاه‌هاي فرشته‌شناسي سهروردي باشد. همچنين نقشي كه فرشتگان در اشراق و هدايت عالم و به ويژه تفرّد انسان دارند در تفكر سهروردي غيرقابل تفويض به غير و در اين ميان، ساحت مياني خيال حائز اهميت فراوان است. در اينجا نيز علاوه بر رسالات تمثيلي ابن‌سينا كه فارغ از بحث و استدلال عقل محض، نشاني از قابليت خيال در آدمي دارند، در مباحث مربوط به علم النفس نيز، تعريف و كاركردي كه ابن‌سينا براي اين ساحت از وجود انسان ارائه مي‌دهد، با آنچه مدنظر سهروردي است، متناسب است.