مؤلفه هاي درون ديني و برون ديني پيشرفت تمدن ها از منظر نهج البلاغه

قانون مرگ و حيات علاوه بر انسان ها، جوامع و دولت ها را نيز در بر مي گيرد و هيچ جامعه اي نيست كه از شمول اين سنت تخلّف ناپذير بيرون باشد. در اين ميان عواملي باعث ضعف و انحطاط جوامع مي شود و در نقطه مقابل، برخي عوامل و زمينه ها هستند كه در حيات اجتماعي يك جامعه نقش آفرين بوده و در رشد و شكوفايي آن تمدن، تأثيري به‌سزا دارند. پرسش اصلي كه اين پژوهش در صدد پاسخگويي به آن است، اين خواهد بود كه چه عواملي سبب پيشرفت تمدن ها مي شود؟ با توجه به سؤال فوق، فرضيه‌اي كه به نظر مي رسد قابل تأييد باشد اين است كه انحطاط جوامع امري تصادفي نخواهد بود؛ بلكه بر اساس قانون مندي هاي حاكم بر جامعه و تاريخ است. البته در پيشرفت تمدن ها عوامل بسياري نقش دارد. اما اين تحقيق چشم‌انداز-هايي از سخنان و كلمات اميرمؤمنان علي (ع) را در مورد مهم ترين عوامل پيشرفت و دوام حكومت ها، در ابعاد درون ديني و برون ديني مورد واكاوي قرار مي دهد. روش مورد بررسي در اين پژوهش متّكي بر روش نظري يعني مطالعات كتابخانه‌اي است. يافته هاي پژوهش حاكي از آن است كه مهم ترين عناصر پيشرفت ملت ها در بُعد درون ديني، رجوع به قرآن، پايبندي به اصول و ارزش ها و جهاد در راه خدا مي باشد و از مهم ترين عوامل ترقي در بُعد برون ديني، اجراي عدالت اجتماعي، راستي گفتار و درستي عمل و مشاوره و تصميم گيري در امور خواهد بود؛ عواملي كه حاكمان با الگو پذيري از آن مي توانند پيشرفت و ترقي حكومت خود را رقم زنند.