نقش تاثيرگذار مردم در بهبود عملكرد حكومت اسلامي بر مبناي قانون اساسي

The effective role of the people in improving the performance of the Islamic government based on the constitutional Law

در نظام جمهوري اسلامي ايران دعوت به خير، امر به معروف و نهي از منكر وظيفه‌اي همگاني و متقابل برعهده مردم نسبت به يكديگر، دولت نسبت به مردم و نيز مردم نسبت به دولت است كه شرايط و حدود آن را قانون معين مي‌كند (وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ). نظارت بر حكومت و مسئولين دولت، از مهم‌ترين مباحث نظارت است، زيرا دولت مسئول نظم عمومي است و پيامدهاي زيان‌آور ناشي از عدم انجام وظايف آن‌ها به مراتب بالاتر از آثار ترك نظارت مردم بر مردم است. اين نظارت، تكليف همه شهروندان است و همه موظف هستند وظيفه امر به معروف و نهي از منكر را هم نسبت به كارگزاران و هم نسبت به قوانين و مقررات در صورتي كه موجب تضييع حق مردم باشد انجام دهند. لذا براي اينكه اين وظيفه همگاني بتواند به صورت دقيق و موثر به همگان آموخته شود بايد داراي مرزهاي نظري و عملي دقيقي باشد، ضمن اينكه اين نظارت نبايد هيچ گونه استثنائي براي هيچ مقامي قائل شود. بنابراين، اسلام اخلاق را مبناي تمام روش‌هاي اجتماعي، قوانين و ضمانت اجرايي قوانين خود قرارداده و تاكيد زيادي بر تربيت مردم بر اساس موازين اخلاقي دارد. در اصل هشتم قانون اساسي جمهوري اسلامي، نظارت مردم بر دولت بر مبناي امر به معروف و نهي از منكر به عنوان يكي از احكام اجتماعي دين اسلام بيان شده است. لذا در اين پژوهش، ما با توجه به رويكرد اخلاق اسلامي و نيز اصل هشتم قانون اساسي، مرزهاي نظري و خط و مش‌ها براي انجام وظايف و رفتارهاي متناسب مسئولين دولت با مردم را مشخص كرديم كه موجب ايجاد احساس مسئوليت عمومي و نظارت همگاني، به‌منظور حسن اجراي موازين شرعي و جلوگيري از شيوع فساد در جامعه و اصلاح امور مي‌شود.