بررسي تغييرات كاربري اراضي با استفاده از متريك‌هاي سرزمين (مطالعه موردي حوضه آبريز رودخانه رودباركرمان)

تغيير كاربري اراضي در جوامع توسعه يافته و در حال توسعه علل متفاوتي دارد. اغلب در جوامع توسعه يافته، دلايل اقتصادي مانند توسعه شهري، كشاورزي صنعتي و افزايش نياز به نگهداري منابع طبيعي براي نسل‌هاي آتي باعث تغيير كاربري اراضي مي‌باشد. در حالي كه در جوامع در حال توسعه، تغيير كاربري اراضي به دليل فقر، رشد سريع جمعيت و موقعيت اقتصادي مي‌باشد. آگاهي از انواع پوشش‌هاي سطح زمين و فعاليت‌هاي انساني كه منجر به تغييرات كاربري اراضي مي‌شود، از اهميت خاصي برخوردار است. يكي از ابزارهاي مفيد براي شناسايي تغييرات پوشش گياهي در طول زمان، تصاوير هوايي و تصاوير ماهواره‌اي مي‌باشد كه نقش مهمي در ارزيابي‌هاي منطقه‌اي و ملي ايفا مي‌كند. از مهمترين متريك‌هاي مرتبط با پايش تغييرات كاربري اراضي مي‌توان به متريك مساحت، تعداد لكه‌ها، ميانگين‌اندازه لكه‌ها، تراكم لكه‌ها و متريك پيوستگي نام برد. از جمله مهمترين عوامل اثرگذار در تغييرات نوع رودخانه‌ها، عوامل انساني مانند تغيير كاربري اراضي حاشيه رودخانه و تغيير در فرآيندهاي هيدروژئومورفولوژيك مي‌باشد كه هم بر وضعيت مورفولوژيكي و هم اكولوژيكي رودخانه اثرگذار است. قلمروي رودخانه‌ها در طول زمان با احداث و گسترش جاده‌ها و راه‌هاي ارتباطي، ساختمان سازي و ويلاسازي در حريم رودخانه، تخريب جنگل‌ها، عدم رعايت فصل چرا و تعرض به حريم رودخانه و تخريب مراتع و پوشش گياهي دستخوش تغييراتي مي‌شود كه پيامد آن تغيير در دبي رودخانه، رسوب‌گذاري، تغييرات مورفوليوژيكي و اكولوژيكي آن مي‌شود. قلمروي رودخانه‌ها در طول زمان با احداث و گسترش جاده‌ها و راه‌هاي ارتباطي، ساختمان سازي و ويلاسازي در حريم رودخانه، تخريب جنگل‌ها، عدم رعايت فصل چرا و تعرض به حريم رودخانه و تخريب مراتع و پوشش گياهي دستخوش تغييراتي مي‌شود كه پيامد آن تغيير در دبي رودخانه، رسوب‌گذاري، تغييرات مورفوليوژيكي و اكولوژيكي آن مي‌شود. در اين پژوهش، تغييرات كاربري اراضي حوضه آبريز رودخانه رودبار واقع در كرمان در طول زمان بين سال‌هاي 1342 الي 1402 بررسي شده است. براي اينكار ابتدا موقعيت رودخانه رودبار در عكس‌هاي هوايي قديمي مشخص شد سپس با تصاوير ماهواره‌اي مقايسه گرديد. بعد از آن با نرم افزار 10.5 ArcGIS مساحت انواع كاربري‌هاي جديد كه در حريم رودخانه اعمال شده مشخص گرديد. نتايج نشان مي‌دهد كه در شصت سال اخير رشد زمين‌هاي زراعي و باغات و مناطق مسكوني در حريم اين رودخانه به شكل فزاينده‌اي زياد شده است.