سناريوهاي جانمايي ايران در سياست خارجي چين

با توجه قدرت فزاينده چين و چرخش قدرت از غرب به شرق، رابطه با پكن تبديل به ضرورتي انكارناپذير براي بسياري از دولت‌ها شده است. از سوي ديگر انواع فشارهاي سياسي و اقتصادي بر عليه كشورهاي تجديد نظرطلب، اهميت پكن را در سياست خارجي اين گروه از كشورها دو چندان كرده است. در همين راستا بيش از دو دهه است كه جايگاه چين در سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران ارتقا يافته است. به طوري كه چين در كانون سياست نگاه به شرق جمهوري اسلامي ايران قرار گرفته است. رابطه تهران- پكن علاوه بر وجوه دوجانبه به شدت داراي ابعاد منطقه‌اي است. علاوه بر اين ماهيت سياست خارجي دوكشور تمايلات بين‌المللي تهران و پكن را به يكديگر نزديك كرده است. بدين منظور، مقاله حاضر با استفاده از روش سناريو نويسي مناسبات تهران- پكن را در سه سطح دوجانبه، منطقه‌اي و بين‌المللي مورد كنكاش قرار داده است. در اين چارچوب، هشت سناريو شامل «سه سناريوي يك وجهي»، «سه سناريوي دو وجهي» و «دو سناريوي سه وجهي» از يكديگر تفكيك شده است. پيشران‌هاي موجود در روابط تهران- پكن مانع از تحقق بدترين سناريو يعني «واگرايي در سطوح سه‌گانه روابط» مي‌شود. محتمل‌ترين سناريو «همراهي دوجانبه/همسويي منطقه‌اي» است. در عين حال تعميق روابط چين با عربستان، سناريوي محتمل را با پيچيدگي‌هاي قابل توجهي همراه خواهد كرد. شايان ذكر است كه سناريوهاي مطرح شده در اين مقاله در پرتو تعامل پكن- رياض ارزيابي خواهد شد. زيرا ارزيابي روابط چين و ايران زماني واقع بينانه خواهد بود كه نه در خلاء بلكه در مقايسه با ساير رقباي منطقه‌اي سنجيده شود.