تحليل عدالت فضايي از منظر دسترسي مكاني به مدارس در شهر قزوين با استفاده از روشهاي مبتني بر گرانش

Analysis of spatial justice in the case of spatial access to schools in Qazvin city using gravity-based methods

يكي از معضلات امروز‌ جامعه دسترسي نابرابر به امكانات و تسهيلات گوناگون است كه باعث نارضايتي شهروندان و عدم برقراري عدالت اجتماعي و عدالت فضايي مي شود. با كمك سيستم اطلاعات مكاني مي توان ميزان دسترسي را به روشهاي مختلف محاسبه و در نتيجه جهت بهبود آنها اقدام نمود و اين تحقيق با همين هدف انجام پذيرفته است. در اين پژوهش محاسبه دسترسي مكاني به مدارس در سطح شهر قزوين مد نظر مي باشد. در اين راستا جمعيت شهري در سطح بلوك هاي شهري در نظر گرفته شده اند و با استفاده از شبكه خيابانهاي شهري، دسترسي آنها به مدارس تجزيه و تحليل مي گردد. بدين منظور از روش هاي مبتني بر جاذبه كه از كارامدترين روشها در اين زمينه مي باشند و به صورت مشخص روشهاي حوزه پوشش شناور دو مرحله اي بهبود يافته و حوزه پوشش شناور سه مرحله اي، بهره گرفته شده است. با در دست داشتن جمعيت بلوكها و ظرفيت مدارس، ميزان دسترسي بلوك هاي جمعيتي به مدارس از هر دو روش به دست آمد. نتايج نشان مي دهد كه تفاوت ميزان دسترسي به مدارس در سطح بلوك هاي شهري و حتي محلات شهري به چشم مي خورد و وضعيت به گونه اي است كه در مناطق مركزي دسترسي بهتري وجود دارد ولي هرچه به سمت حاشيه هاي شهر برويم، ميزان دسترسي كمتر مي شود تا جايي كه در قسمت هاي شمالي شهر كه بخش جديدتر آن است، كمترين ميزان دسترسي به ثبت رسيده است. اين نتايج حاكي از عدم توازن در ايجاد امكانات آموزشي متناسب با رشد فيزيكي شهر مي باشد.

One of the society s current challenges that arise social and spatial injustice and then displeasure of residents, is unequal access to services and facilities. By exploiting GIS the analysis of access is quantitatively possible and the required measures to help the subject are more applicable. It is the main goal of this research. Here the access to schools is quantitatively studied in the Qazvin. It starts from analyzing the population of urban blocks and follows by incorporating the data of transportation network. The approaches related to the concept of gravity that are proven efficient in this realm are considered. Here the focus has been on Enhanced 2-Step Floating Catchment Area (E2SFCA) and 3-Step Floating Catchment Area (3SFCA). By knowing the distribution of population and standard capacity of schools the research is proceeded. The results show remarkable dissimilarity between level of access over blocks and region in Qazvin. The pattern of access is such that there is a proper and satisfactory condition around the core of Qazvin. The more far away the city center the less access to schools. The pattern also clarified that the northern part of the city, where it is shaped in the the recent development plans, suffered the least level of access to schools. It is indeed clarifying the contrast between the spatial developments in this city and distribution of services , especially the education justice.