جايگاه ادراكات اعتباري در واقع گروي معرفت شناختي علامه طباطبايي

در نگرش علامه طباطبايي، اصالت وجود اقتضا دارد تا واقعيت خارجي از سنخ وجود باشد و ماهيت صرفاً در موطن ذهن پديدار شود. با توجه به اين نگرش، تبيين واقع گروي معرفت شناختي در علم حصولي دشوار به نظر مي رسد؛ چرا كه از يك سو واقعيت وجودي مستقل از ذهن، در قالب علم حصولي نمي تواند به ذهن منتقل شود و از سوي ديگر مطابقت ماهوي در علم حصولي نيز، به دليل عدم حضور ماهيت در خارج، معقول نيست. مقالۀ حاضر ديدگاه علامه طباطبايي دربارۀ واقع‌گروي معرفت‌شناختي را بر اساس ديدگاه او در مسئلۀ اصالت وجود بازخواني كرده است. اين نتيجه به دست آمد كه علامه طباطبايي به طور كلي هر نوع علم حصولي را نوعي برساخت اعتباري مي داند كه نفس در نتيجۀ دخالت ساختارمند وهم به نحو اضطراي جعل مي كند. اين علم حصولي به خودي خود واقع نما نيست و حجيت معرفت شناختي آن نيز وابسته به اعتبار (اعطاي حد خارج به مفهوم ذهني) است؛ اما چنين چيزي به معناي انكار واقع گروي معرفتي در نگرش علامه طباطبايي نيست؛ زيرا علم حصولي به علم حضوري بر مي گردد و اين علم حضوري هم منشأ جعل علم حصولي است و هم منشأ اعتبار واقع نمايي آن.