تحليل واكاوانه واقع‌گرايي معرفتي در نسبت با نظريه اعتباريات

اين مقاله، ضمن بررسي مؤلفه هاي اساسي رئاليسم و آنتي رئاليسم در سه ساحت متافيزيكي، معناشناختي و معرفت شناختي و همچنين با نظري اجمالي بر دو استدلال مناقشه واقع گرايي و ناواقع گرايي علمي (استدلال معجزه ممنوع (NMA) به مثابه اصلي ترين استدلال رئاليسم علمي -مبني بر رهنموني موفقيت علمي براي صدق تقريبي- و همچنين استدلال فرا استقراء بدبينانه (PMI) به مثابه اصلي ترين استدلال آنتي رئاليسم علمي - مبني بر عدم استلزام موفقيت بر صدق تقريبي-) ضمن تبيين و تشريح مسئله اصلي پژوهش در ادبيات معاصر و روشن شدن جايگاه و محل بحث، به بازخواني مسئله رئاليسم و آنتي رئاليسم علمي در بستر تفكر اسلامي پرداخته و در جهت يافت پاسخ فلسفه اسلامي بدين مسئله، با علامه طباطبايي به منزله يكي از فلاسفه معاصر ايراني همزبان مي‌شود و به نحوي مسئله را از ايشان مي پرسد تا درنهايت با عطف نظر بر نظريه اعتباريات و همچنين مؤلفه هاي اساسي تمايز ادراكات حقيقي از اعتباري، سعي در يافت پاسخ علامه طباطبايي بدين مسئله گردد؛ بنابراين در گام انتهايي مقاله نسبت نظريه اعتباريات با واقع گرايي و ناواقع گرايي معرفت شناختي روشن شده و فلسفه اسلامي به مثابه يك فلسفه واقع گرا در حوزه معرفت شناختي، امكان معرفت را منتفي ندانسته، اگرچه ادراك حقيقي و فهم واقعيت را موقوف بر اصول و مقومات و شرايط و لوازمي خاص مي‌داند. همچنين نقطه قابل توجه در اين نظريه‌اين است كه در نظريه اعتباريات، امكان تحقق قسمي ديگر از علم كه در نسبت با واقعيت و حقيقت نيست نيز لحاظ شده و لذا تأمل در ادراكات اعتباري به نحوي مي‌تواند در ملازمه با آنتي رئاليسم علمي و وضعيت علم جديد راهگشاي انديشه ما باشد؛ بنابراين اين پژوهش حول محور مسئله واقع گرايي و ناواقع گرايي معرفتي با هدف يافت پاسخ فلسفه اسلامي، به بازخواني انديشه علامه طباطبايي پرداخته و در ضمن يك روش توصيفي-تطبيقي-استنتاجي، ضمن پاسخ بدين مسئله، چالش هاي پيش رو در اين ديدگاه را نيز مورد مداقه قرار مي‌دهد.