علامه طباطبايي و رئاليسم فلسفي همراه با برخي ملاحظات و نقدها

يكي از مباحث مناقشه برانگيز فلسفي، رئاليسم و سير تطور آن مي باشد. رئاليسم كه بايد آن را در نقطه مقابل ايده آليسم در نظر داشت، در موضوعات مختلف از جمله اخلاق، زيبايي شناسي، عليت، علم و رياضيات به كار مي رود. نكته مهم اين است كه واقع گرايي در يك رويكرد صحيح، اين مزيت را دارد كه يك فلسفه تقليل گرايانه نيست چراكه مي تواند امور مادي و همچنين معنوي، ذهني و غير مادي را تا حدي و نه مطلق، در يك همگرايي منطقي قرار دهد. در اين ميان، علامه طباطبايي از فيلسوفان مسلماني است كه نه فقط با نظريات مدرن در باب رئاليسم آشنايي دارد، بلكه تلاش كرده است، ضمن نقد و بررسي ديدگاه هاي گوناگون، در نهايت، رئاليسم را البته با قرائت خود كه متأثر از فلسفه اسلامي است، تا حدي به اثبات برساند. اين مقاله با روش توصيفي- تحليلي ابتدا وارد تبيين رئاليسم و سير تاريخي آن شده و پس از روشن كردن وجوه پرابلماتيك بحث، نظرات كليدي علامه طباطبايي درباره رئاليسم را توضيح مي دهد. همچنين در انتهاي مقاله، نگارنده نظرات و نقدهاي خود كه بعضاً نقدهايي به ديدگاه هاي علامه نيز محسوب مي شود را نيز فهرست‌وار بيان كرده است. اين ملاحظات و نقدها از اهميت بالايي برخوردار است و در مواردي براي نخستين بار در فضاي فلسفه اسلامي مطرح شده است.