تفسير فوران و جايگيري گدازه‌هاي بازيك كرتاسه در البرز شمالي با استفاده از پيمايش‌هاي صحرايي

Interpreting Eruption Dynamics and Lava Placement in Cretaceous Basaltic Lavas of Northern Alborz: A Geological Field Approach

سنگ هايي كه به عنوان سنگ هاي آتشفشاني كرتاسه در شمال البرز ايران مطرح مي شوند عموماً تركيب بازالتي دارند. مناطق مورد مطاالعه در بخشي از زون البرز شمالي واقع شده‌اند و شامل 3 منطقه جنوب شهر آمل، ناحيه جواهردشت در شرق گيلان و جنوب لاهيجان در استان گيلان مي‌باشند. شواهد زمين‌شناسي و چينه‌شناسي و نحوه قرارگيري و فوران اين گداره‌هاي بازالتي در هر منطقه به صورت جداگانه مورد ارزيابي و تفسير قرار گرفته است. در مجموع تعداد 100 نمونه صحرايي برداشت و پردازش شده است. در زون البرز شمالي مانند جنوب آمل گدازه‌هايي از نوع بازالتي و تراكيتي برروي قسمت‌هاي قاعده‌ي رسوبات هم ارز سازنده لار و همچنين شمشك قرار گرفته‌اند، همچنين در جنوب لاهيجان گدازه‌هاي عموماً بالشي برروي قاعده شمشك ريخته شدند اما در زون زمين‌شناسي البرز مياني - شمالي اثري از گدازه‌هاي مذكور مشاهده نگرديد. در آمل به وضوح گدازه‌هاي بازالتي تيره رنگ و غير وابسته به محيط دريايي كه بر روي لار و شمشك برون‌ريزي دارند و به صورت توالي با آهك‌هاي كرتاسه همراه با گدازه‌هاي تراكيتي در هر دو سمت غرب و شرق مسير پيمايش جنوب آمل مشاهده شده است. در منطقه نارنج لنگه- لاهيجان عموماً گدازه‌ها بالشي و تمايل به رنگ خاكستري و متعلق به محيط دريايي نيمه عميق مشاهده مي‌شود. در ناحيه جواهردشت گدازه‌ي بالشي مشاهده نمي‌شود اما بازالت‌ها عموماً خاكستري تا سبز تيره و بسيار سخت هستند و حالت مياني دارندكه در برخي نقاط همراه با ذوب پوسته به ريوليت ختم مي‌شوند.

The rocks that are mentioned as Cretaceous volcanic rocks in the north of Alborz of Iran generally have a basaltic composition. The studied areas are located in a part of the northern Alborz zone and include 3 areas in south of Amol city, JavaherDasht area in the east of Gilan and south of Lahijan in Gilan province. The geological and stratigraphic evidences and the location and eruption of these basaltic lavas in each region have been evaluated and interpreted separately. A total of 100 field samples have been collected and processed. In the northern Alborz zone, as in the south of Amol, basaltic and trachytic lavas have been erupted on the sediments of Lar and Shamshak formations, also in the south of Lahijan, generally pillow lavas were located on the base of Shamshak formation but in the middle-northern Alborz geological zone the mentioned lava was not observed. In Amol, dark-colored basaltic lavas that are not related to the marine environment are clearly observed on the Lar and Shamshak formations and are sequenced with Cretaceous limestones along with trachytic lavas on both the west and east sides of the route south of Amol city. In the NarenjLengeh village of Lahijan area, generally pillow lavas tend to be gray in color and belong to the semi-deep sea environment. Pillow lava is not observed in Javaherdasht region, but the basalts are generally gray to dark green and very hard, and they have an intermediate state that has been fractioned to rhyolite in some places along with melting of the crust.