تبيين صلح و جنگ عادلانه در انديشه اسلام (باتاكيد بر انديشه دفاعي امام خميني)

اديان الهي به‌ويژه اسلام بر مبناي نظام حاكم طبيعي و با ايجاد هماهنگي ميان خواست‌هاي طبيعي و دنيوي انسان با گرايش‌هاي معنوي او، به سوي ايجاد برابري، عدالت اجتماعي نظر داشته و خواست و تأمين عدالت اجتماعي براي تحقق آرمان هم بستگي جمعي بشر و ايجاد آرامش و زندگي سالم و صلح آميز براي انسان‌ مي‌باشند. اگر اصل صلح است، آمادگي دفاعي و جهاد چه جايگاهي دارد؟ چارچوب مفهومي صلح و جنگ عادلانه از جمله مفاهيمي بوده كه از ديرباز مورد توجه فلاسفه و انديشمندان قرار گرفته است. اسلام به پيروان خود دستور‌ مي‌دهد با مخالفان اسلام، رفتاري مبتني بر عدالت داشته باشند. از آنجا كه در انديشه دفاعي اسلام صلح با پيروان اديان و مذاهب ديگر بعنوان قاعده اساسي در نظر گرفته شده، آيات مربوط به صلح بعنوان اصل و از طرفي چون جنگ و جهاد ضرورت و استثنا است، روش تحقيق در اين پژوهش به لحاظ هدف كاربردي و از نوع توصيفي تحليلي است كه از تكنيك تحليل محتوا استفاده مي‌كند. اين پژوهش در خصوص رويكرد امام خميني1 به صلح و جنگ به سه يافته بنيادي دست يافت. نخست اين‌كه در دين اسلام و انديشه امام خميني1 اصل بر صلح است. انديشه اسلامي بر اين امر استوار است كه بايد براي برقراري و تداوم صلح جهد كرد و نبايد به هر بهانه و انگيزه‌اي حكم به جواز جنگ كرد. دوم اين كه در دين اسلام و در انديشه امام خميني1 جنگ به عنوان عملي مشروع مورد تاييد دين است. مشروعيت يا به تعبيري روايي جنگ محدود به شروط و قيودي است كه جز در موارد ضرورت و جز با تحقق آن شروط و قيود نمي‌توان به جنگ پرداخت. سوم اين كه بر اساس رويكرد اسلامي و انديشه دفاعي امام خميني1 محدوديت‌هايي در شيوه جنگ‌آوري وجود دارد. آيات مربوط به جنگ و صلح نيازمند دلايل محكمي مثل وجود فتنه، دخالت سياسي، خرابكاري و اخراج مسلمانان از وطن خود است. در اين مقاله، درباره مباني و مولفه‌ها و شاخص‌هاي صلـح عادلانـه و جنگ و جهـاد و اهـداف آن بحـث مي‌شود و ارتبـاط جنگ بـا مفهـوم صلح عادلانه در اسلام و با تاكيد بر انديشه دفاعي امام خميني1 تبيين مي‌شود. سوال اصلي مقاله اين است كه «صلح و جنگ عادلانه در اسلام و انديشه دفاعي امام خميني1 چيست؟»