مولفه‌هاي فرهنگي اجتماعي تشكيل امت واحده اسلامي

مفهوم امت اسلامي، ‏ يكي از مفاهيم كليدي و بنيادين در انديشه اسلامي است. اين مفهوم، يكي از مهم‏ترين ظرفيت‏هاي فرهنگ اسلامي، براي ايجاد همسويي و همساني جوامع اسلامي است. حركت جوامع اسلامي به سوي تشكيل امت اسلام و رفع موانع نژادي، فرقه‏اي و ملي‏گرايانه از راه همگرايي و اتحاد امت اسلام، استراتژي معقول و كارآمد جهان اسلام در قبال جهاني شدن با رويكرد اسلامي است. ‏ تحقق كامل اين مفهوم، مكانيزم پويا و قدرتمندي را ايجاد مي‏كند كه امت اسلام و فرهنگ اسلامي را از توانمندي بالايي براي مواجهه با جهاني‏ سازي غربي برخوردار مي‏كند. اين مفهوم، به عنوان عامل وحدت ‏بخش و مكانيزم كارآمد براي شكوه و عظمت مسلمين و نفي استعمار و استثمار، بسيار راهگشا است. هر مسلماني كه شهادت مي‏دهد، بايد بداند و بفهمد كه حتي عمل فردي‏اش، مربوط به كل مومنان است. عنصر اشتراك افراد در اهداف، به عنوان محور اصلي در تحقق امت واحده است. بنابراين، در رويكرد ديني، عنصر اعتقاد و اشتراك افراد در عقايد و باورهاي ديني است كه بر اساس آن، بنيان امت صورت مي‏گيرد. بنابراين، امت اسلامي، بر بنيان اراده و اختيار افراد قرار دارد و اشتراك عقيدتي، مقوم و محقق آن است. پس از منظر اسلام، پيوندهايي مثل اشتراك سرزميني، تاريخي و مليت در اين مفهوم، جايگاهي ندارد. مصلحان اجتماعي، همواره كوشيده‏اند تا اين ايده را تحقق‏ بخشند. سيد جمال الدين اسد آبادي، تحقق امت اسلامي‏ را از طريق تشكيل يك مجمع اخلاقي عالي كه از هر كشور اسلامي، نماينده‏اي در آن باشد، پيشنهاد داده است. عده‏اي، وحدت يكپارچه امت اسلامي را با وجود يك امام عالي (رهبر واحد جهان اسلام) ممكن دانسته‏اند. اما امام خميني 1، دغدغه تشكيل امت ‏بزرگ اسلام را در راستاي ايجاد حكومت جهاني اسلام داشته‏اند. مكانيزم تحقق وحدت و تشكيل امت اسلامي تنها از طريق اجتماع جوامع اسلامي، زير پرچم توحيد اسلامي و تاسي به قرآن و اخوت اسلامي امكان‏پذير است.