معيارهاي نظري «تكفير» در جهان اسلام

روي‌گرداني عالمان اسلامي از تكفير مسلمانان، برخاسته از مبناي اسلامي است كه تنها در صورت انكار ضروري دين و با فراهم شدن شروط و فقدان موانع تكفير، حكم به خروج شخص مسلمان از اسلام داده مي‌شود. اين تكفير، به عنوان تكفير صحيح شناخته مي‌شود. در نقطه مقابل، تكفير نادرست وجود دارد كه هيچ‌يك از ضروريات دين، انكار نشده است؛ اما به جهت جهل به مذهب خود يا مذهب طرف مقابل و يا جعل مبناي غيراسلامي، اموري كه كفر محسوب نمي‌شود، به عنوان كفر قلمداد گشته است. همه اموري كه از سوي مذاهب اسلامي به عنوان عوامل تكفير طرف مقابل ياد مي‌شود، به جهت وجود جهل در يكي از دو طرف مسئله واقع شده است؛ بنابراين با تقريب مذاهب و تعامل سازنده، امكان رفع اين تكفيرها وجود دارد. در نقطه مقابل اما، تكفيرهايي كه از سوي وهابيت عليه مسلمانان انجام مي‌گيرد، نه به جهت جهل آنان به مذهب خود و نه جهل به مذهب طرف مقابل است، بلكه با علم به مذهب خود و آگاهي از اعتقادات طرف مقابل، بسياري از افعال مسلمانان را شرك مي‌دانند. اين تكفيرِ نادرست، كاملاً مطابق با مبناي دروني وهابيت است و راهي براي اصلاح آن جز دست شستن از مباني اين فرقه وجود ندارد. بر پايه اين تقسيم، مي‌توان وهابيت را فرقه تكفيري دانست كه تكفير مسلمانان، جزء مباني اعتقادي آنان است.