مطالعه‌ي نقش عوامل اجتماعي، سياسي و اقتصاديِ عصر قاجار در ايجاد سبك طراحي «حسن‌خان شاهرخي»

فرش به عنوان نمودي از انديشه‌ي بشري در طول تاريخ خود با فراز و نشيب‌هايي روبرو بوده است. دوره‌ي قاجار كه منشاء تحولات گسترده‌اي محسوب مي‌شود، تأثيرات فراواني بر هنر اين سرزمين گذاشــت و مسير تاريخ هنر ايران را به صورت گســترده‌اي تغيير داد. در همين راستا، مقوله‌ي طراحي فرش نيز، در اين دوره تغيير يافت و شاهد ايجاد خاندان‌هايي شد كه هر كدام سبك ويژه‌ي خود را داشتند و سهم زيادي از محبوبيت فرش كرمان در زمان قديم، مديون آنان است. برجسته‌ترين آنها، «خاندان شاهرخي»؛ و از مهم‌ترين افراد اين خاندان نيز، «حسن‌خان» است كه از هنرمندان دوره‌ي قاجارمحسوب مي‌شود. دراين اجمال، جستارهايي از مقطعي كه مصادف است با به قدرت رسيدن ناصرالدين شاه تا اواخر اين دوره، مورد بررسي قرار گرفت؛ و سعي در مرور تحولات سياسي، اجتماعي و اقتصادي ايران، و تأثير آنان در شكل‌گيري سبك حسن‌خان شاهرخي بوده است. اطلاعات مورد نياز، از روش كتابخانه‌اي به دست آمد و در نهايت در شكل توصيفي- تحليلي ارائه شد. نتايج نشان داد دگرگوني‌هاي سياسي اجتماعي و سرازير شدن مظاهر تمدن و صنعت بــه ايران- ازجمله چاپ سنگي و عكاسي- و همچنين تأثيرات فرهنگيِ زيادي كه از انديشه‌هاي غربي ناشي مي‌شد، زمينه‌ساز بازنگري عمده‌اي در مباحث هنر، و البته طراحي فرش شد. البته به جهت ارتباطي كه هنرهاي اين دوره- و به خصوص هنر نگارگري و نقاشي با فرش– با هم داشتند، مي‌توان بخشي از تغييرات طراحي فرش را ناشي تحولاتي دانست كه در نقاشي ايراني پديد آمد.