بررسي نقوش حيواني قاليچه‌هاي خواف

قالي‌بافي در شهرستان خواف قدمت ديرينه‌اي داشته و در هنرهاي دستي شهرستان خواف از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. ابعاد قاليچه‌هاي خواف در گذشته 2 تا 2.5 متري و پشتي بوده است و امروزه تابلو فرش و قالي‌هاي بزرگ‌پارچه نيز به اين روند توليد اضافه شده‌اند. مهم‌ترين قاليچه‌هاي خواف در بخش سنگان، قاسم آباد، زوزن، اسد آباد باغ بخشي، كلاته‌ها و قلعه نو بافته مي‌شوند كه با نقشه‌هايي چون: گل كشميري، نقشه مرغي، سنگان بلوچي (گل بلوچي)، گل سفيد، گل سوزني، سنگاني، سماوري، گل طاووسي برروي فرش‌هاي تخت بافت يك پود (تمام پشمي) بافته مي‌شوند. قالي‌هاي خواف، بيشتر، متأثر از سنت قالي باقي و نقش‌اندازي اقوام بلوچ و ساكنين عرب جنوب خراسان و تركمن است. نقوش قاليچه‌هاي خواف از تنوع خوبي برخوردار است و بافت نقوش حيواني در قاليچه‌هاي اين منطقه از گذشته تا به امروز مرسوم بوده است. از جمله نقوش حيواني اين قاليچه‌ها آهو، خروس، قوچ، گوزن، نقوش مرغي، سگ و طاووس است. بر اين اساس سؤال تحقيق حاضر اينگونه تبيين مي‌شود؛ چه نقوش حيواني و با چه پيشينه تاريخي در قاليچه‌هاي خواف بافته مي‌شود؟نتايج مشخص مي‌كند، در قالي‌هاي خواف بويژه سنگان، عباس آباد و قاسم آباد، بافت نقوش حيواني در قالي كاربرد فراواني دارد به‌ويژه نقش آهويي كه به‌صورت تكرارشونده و دوراني دور تا دور ترنج و گاه در دو طرف نقش درختي بافته مي‌شود. شير و اسب نيز از نقوش حيواني هستند كه در سابقه تاريخي فرشبافي ايران در صحنه‌هاي شكارگاه حائز اهميت بودند. نقوش ديگري چون خروس و كپك و سگ و نقوش مرغي مربوط به آگاهاي هاي زيبايي شناسانه زن بافنده خواف است و بخشي از محيط زندگي و طبيعت پيرامون بافنده هستند و طاووس نيز نماد زيبايي است. روش تحقيق در مقاله حاضر توصيفي تحليلي و روش گردآوري اطلاعات، منابع كتابخانه‌اي است و تصاوير توسط نگارنده دوم از قاليچه‌هاي خواف و منابع كتابخانه‌اي عكسبرداري شده است.