مدل ارزيابي اقتصادي نوسازي واگن‌هاي مسافري؛ مطالعه موردي شركت قطارهاي مسافري رجا

An economic evaluation model for the renovation of passenger wagons; a case study of Raja passenger train company

فرسودگي ناوگان ريلي مي‌تواند منجر به مصرف بيشتر سوخت، كاهش ايمني، افزايش آلودگي زيست محيطي و نارضايتي مسافران شود. در حال حاضر، به دليل تحريم‌هاي اقتصادي و مشكلات تامين منابع مالي، ميانگين عمر ناوگان ريلي مسافري در كشور بيش از 28 سال است. لذا نياز است تدابيري براي نوسازي ناوگان اتخاذ شود. نوسازي ناوگان ريلي غالباً با اهداف مختلفي انجام مي‌شود؛ اما در اين تحقيق، هدف اصلي نوسازي ناوگان، كاهش هزينه‌هاي بهره‌برداري در طول عمر خدمت آن‌ها است. در اين مقاله، دو گزينه با يكديگر مقايسه مي‌شوند: 1- هزينه‌هاي بهره‌برداري در صورت ادامه وضعيت فعلي و 2- هزينه‌هاي بهره‌برداري در صورت نوسازي ناوگان موجود. در اين تحقيق، ناوگان مسافري شركت قطارهاي مسافري رجاء به عنوان بزرگ‌ترين شركت حمل و نقل ريلي مسافري بررسي شده است. در آغاز ليستي از معيارهاي نوسازي تهيه شده و سپس بهترين معيار‌ها با استفاده از روش AHP شناسايي شدند. در ابتدا با مطالعه تحقيقات پيشين معيارهايي همچون راحتي مسافران، ايمني، كيفيت سفر، نسبت هزينه به درآمد واگن، نرخ سوانح، ميزان آلودگي صوتي، عمر واگن، ميزان مسافت طي شده توسط واگن، و تعييرات ظاهري واگن در نظر گرفته شدند و سپس با استفاده از نظر خبرگان و روش AHP معيارهاي نهايي وزن دهي و انتخاب شدند. در ادامه، تعداد ناوگان مسافري در اين شركت كه واجد شرايط نوسازي هستند، تعيين مي‌شود. در مرحله بعد، ارزيابي اقتصادي نوسازي ناوگان مسافري و نقطه سر به سر هزينه گزينه‌هاي مورد بررسي، با استفاده از نرم افزار كامفار محاسبه ميگردد . نتايج حاصل، بهترين تركيب از نظر اقتصادي براي نوسازي واگن‌هاي مسافري شركت رجا را مشخص مي نمايد.