تدوين و اثربخشي بسته آموزشي تعامل مادر-فرزند ويژه خانواده‌هاي تك فرزند بر استرس مادران و پيوند والديني دختران نوجوان

هدف از پژوهش حاضر تدوين بسته آموزشي تعامل مادر- فرزند و بررسي اثربخشي آن بر استرس مادران و پيوند والديني دختران تك‌فرزند بود. اين پژوهش به روش آميخته اكتشافي صورت پذيرفت. روش پژوهش در بخش كيفي شامل تحليل محتوا بر روي چهار منبع (متون و مقالات علمي در حوزه تك‌فرزندي، نتايج مصاحبه با مادران تك‌فرزند، دختران تك‌فرزند و متخصصان كار با خانواده) بود كه نتايج با تكنيك سه‌سوسازي داده‌ها تلفيق شد؛ سپس بر اساس سه مقوله اصلي به دست آمده ادراك و نگرش، شيوه تعامل و ساختار خانوادگي؛ بسته آموزشي 13 جلسه‌اي تعامل والد- نوجوان طراحي شد كه شامل 7 جلسه آموزش به مادران و 6 جلسه آموزش به دختران بود. يافته‌هاي كيفي توسط متخصصان اعتباريابي شد. در بخش كمي، جامعه پژوهش شامل دانش‌آموزان دختر 16 تا 18 ساله و مادرانشان در شهر يزد بود كه به روش تصادفي چندمرحله‌اي انتخاب شده و با توجه به ملاك‌هاي ورود، 30 زوج مادر- دختر به طور تصادفي در گروه آزمايشي (آموزش تعامل والد- نوجوان) و گروه كنترل (بدون دريافت مداخله) جايگزين شدند. همچنين، ابزارهاي پژوهش شامل پرسشنامه‌هاي استرس مادران (بري و جونز 1995) (PSS)، پيوند والديني (پاركر، تاپليك و بران، ۱۹79) (PBI) در سه مرحله پيش‌آزمون، پس‌آزمون و پيگيري مورد استفاده قرار گرفتند. نتايج مقايسه‌ داده‌هاي مرحله پس‌آزمون سه گروه با آزمون تحليل واريانس با اندازه‌هاي مكرر و در نسخه 24 نرم‌افزار (SPSS) نشان داد كه متغير استرس مادران كاهش قابل توجهي نسبت به گروه كنترل داشته است. همچنين نتايج آزمون تحليل واريانس با اندازه‌هاي مكرر براي ابعاد پيوند والديني نشان داد؛ مداخله انجام شده بر مؤلفه ادراك از مراقبت در دختران اثر معناداري ندارد، اما باعث كاهش مؤلفه ادراك از حمايت بيش از حد در آنها شده است. يافته‌هاي پژوهش مي‌تواند شاهدي براي اثربخشي بسته آموزشي تعامل مادر- فرزند بر استرس مادران و پيوند والديني دختران نوجوان تك‌فرزند باشد.