ابعاد فقهي معاصرسازي عملكردي بازار شهر تبريز

بازار سنتي تبريز از قدرتمندترين و پرنفوذترين ميدان‌هاي اجتماعي و اقتصادي و نيروهاي بازار از اثرگذارترين كنشگران اجتماعي و اقتصادي در تحولات دوره معاصر ايران بوده است. در طول نيم سده گذشته و در مواجه با فرآيندهاي مدرنيته در جامعه ايران، دگرگوني‌هاي تازه‌اي در اين ميدان اتفاق افتاده است كه نتيجه آن، از هم ‌گسيختگي دروني بازار در ابعاد كالبدي، اقتصادي، اجتماعي- فرهنگي و مذهبي بوده است و مي‌‌توان اذعان كرد كه بازار سنتي از حالت پيشين و اصول اسلامي خود خارج و به مكاني در خدمت اقتصاد مدرن و ليبراليسم تبديل شده است. بنابراين هدف از اين پژوهش، نخست بررسي گستره و كاركرد قواعد فقهي در عملكرد بازار اسلامي است. طبق آيات و روايات اسلامي در عصر حاضر و دوم تشريح شاخص‌ها و ويژگي‌هاي بازار اسلامي از منظر فقهِ اسلامي كه به سؤال ابعاد فقهي معاصرسازي عملكردي بازار منطبق با سبك زندگي اسلامي مي‌‌پردازد. بدين منظور با به كارگيري روش توصيفي- تحليلي و تاريخي و بهره‌گيري از منابع كتابخانه‌‌اي و اسناد اصول تاريخي و مذهبي در راستاي تحقق اهداف پژوهش از منابع مذكور استفاده شده است. يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه تأثيرات حاصل از مباني فكري غرب در حوزه اقتصاد به شكل‌‌گيري نظام اقتصادي ليبرال سرمايه‌‌داري منجر شده است؛ مباني اين مكتب تفاوت‌‌هاي بارز و آشكاري با مكتب اسلام دارد. امري كه در اينجا حائز اهميت است و بايد بدان توجه شود، نفوذ گسترده مباني و فرهنگ غربي در بازارهاي سنتي و اسلامي ايران از جمله بازار تبريز است. اين مسئله به مرور زمان باعث افول اصول و شاخص‌‌هاي اسلامي بازارهاي سنتي و تبديل اين بازارها به مكاني مغاير با آموزه‌‌هاي اسلامي و فرهنگ سنتي ايراني شده است.