نگاه انتقادي به سرمايه اجتماعي در نظام آموزش عالي كشوربراي دستيابي به توسعه پايدار

A Critical Examination of Social Capital in the Nation s Higher Education System for Attaining Sustainable Development

كيفيت روابط بين افراد به عنوان سرمايه اجتماعي زماني از اهميت دوچندان برخوردار مي‌شود كه نيروي انساني يك نهاد (مثل آموزش عالي كشور) خود تربيت‌كننده نيروي انساني ساير نهاد‌هاي جامعه باشد. از اين‌رو بررسي كميت و كيفيت روابط استادان دانشگاه با يكديگر هم ميزان سرمايه اجتماعي و انديشه انتقادي در بين معماران جامعه را نشان مي‌دهد و هم مي‌تواند جنبه الگويي براي دانشجويان و مديران فرداي اين جامعه باشد. در پرتو ارتباط بين افراد، سرمايه‌اي به وجود مي‌آيد كه مي‌توان از آن هم در جهت رشد و توسعه اقتصادي بهره جست و هم از اين سرمايه براي بهبود مساله‌هاي آموزشي بهره جست. حال آيا مي‌توان استادان دانشگاه را به عنوان يك سرمايه اجتماعي تلقي كرد و اين گروه بزرگ اجتماعي را از اين زاويه مورد سنجش و ارزيابي قرار داد؟ و مهم‌ترين سؤال اصلي تحقيق عبارت است از: 1. ابعاد سرمايه اجتماعي (شناختي، ساختاري، ارتباطي) استادان دانشگاه چيست و در چه حدي است؟ 2. مؤلفه‌هاي هريك از ابعاد سرمايه اجتماعي (شناختي، ساختاري، ارتباطي) استادان دانشگاه چيست ؟ جامعه آماري تحقيق استادان دانشگاه‌هاي تهران و حجم نمونه به تعداد 420 نفر و ابزار جمع‌آوري اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته با بهره‌گيري از شاخص‌هاي كليدي مي‌باشد كه روايي آن مورد تأييد صاحبنظران و پايايي آن با ضريب 78/0 مورد تأييد قرار گرفته است. پس از جمع‌آوري اطلاعات مشخص شد كه بعد شناختي سرمايه اجتماعي استادان دانشگاه در بالاترين سطح قرار داشته اما بعد ارتباطي سرمايه اجتماعي استادان در سطح پايين‌تري قرار داشته و بعد ساختاري سرمايه اجتماعي استادان در پايين‌ترين سطح از سطوح سه گانه سرمايه اجتماعي قرار دارد و اين خود نشان مي‌دهد كه خود استادان هر چند نگرش خوبي نسبت به سرمايه اجتماعي دارند اما ساختار و سازمان دانشگاه نتوانسته است اين فرصت را براي استادان فراهم آورد.

The quality of relationships among individuals as social capital becomes crucial when the human force of an institution (such as the country s higher education) plays a role in educating the human force of other societal institutions. Therefore, examining the quantity and quality of relationships among university professors not only reflects the level of social capital and critical thinking among the society s architects but also can serve as a model for the students and future managers of this society. Through interpersonal relationships, capital is formed that can be utilized for both economic growth and development and for improving educational issues. Can university professors be considered social capital, and can this extensive social group be assessed and evaluated from this perspective? The main research questions are: 1) What are the dimensions of social capital (cognitive, structural, relational) among university professors, and to what extent? 2) What are the components of each dimension of social capital (cognitive, structural, relational) among university professors? The research population consists of professors from Tehran universities, with a sample size of 420 individuals. The data collection tool is a researcher-made questionnaire using key indicators confirmed in terms of validity by experts and with a reliability coefficient of 0.78. After collecting the data, it was revealed that the cognitive dimension of social capital among university professors was at the highest level, while the relational dimension was at a lower level, and the structural dimension of social capital among professors was at the lowest level of the three levels of social capital. This indicates that although the professors have a positive attitude towards social capital, the university s structure and organization have not been able to provide this opportunity for them.