تحليل علل پيشتازي چين نسبت به كشورهاي آسياي جنوب شرقي در سياست خارجي شرق‏گرايانه ايران

ايران علاوه بر پيوندهاي تاريخي با آسياي جنوب شرقي، از دهه 1990 در قالب انعقاد قراردادهاي سرمايه‏گذاري و فروش نفت و گاز روابط خود را با كشورهاي منطقه گسترش داد. هرچند با تشديد تحريم‏هاي اقتصادي اين قراردادها عملي نشدند. در حوزه سياسي نيز ايران موفق به جلب همراهي مالزي و اندونزي در پرونده هسته‏اي شد. ضمن آنكه پيوستن ايران به پيمان مودت و همكاري و ابراز تمايل براي عضويت در مجمع منطقه‏اي آسه‏آن نيز گوياي اهميت همكاري با اين منطقه براي ايران است. با اين حال مشاهده مي‏شود در عمل، اين منطقه به اندازه چين در سياست خارجي شرق‏گرايانه ايران مورد توجه قرار نگرفته است. هدف مقاله پاسخگويي به چرايي اين مساله است. بنابراين با استفاده از روش كيفي فرضيه زير مورد بررسي قرار مي‏گيرد: آنچه صرف نظر از مسائل اقتصادي چين را در سياست خارجي شرق‏گرايانه براي ايران مهم مي‏سازد تقابل با آمريكا است كه براي چين از منظر ژئوپليتيك قدرت جهاني و براي ايران از دو بعد هستي‏شناسي و ژئوپليتيك قدرت منطقه‏اي مهم است. اين در حاليست كه كشورهاي آسياي جنوب شرقي به واسطه عدم تقابل هستي‏شناسانه و ژئوپليتيك با آمريكا نياز ايران را برطرف نمي‏سازند.

In addition to historical links with Southeast Asia, Iran has expanded its relations with the countries of the region since the 1990s in the form of investment contracts and sales of oil and gas. However, due to the intensification of economic sanctions, these contracts were not implemented. In the political field, Iran succeeded in attracting the cooperation of Malaysia and Indonesia in the nuclear case. In addition, Iran s joining the Treaty of Friendship and Cooperation and expressing its desire to become a member of the ASEAN Regional Forum also shows the importance of cooperation with this region for Iran. However, it can be seen that in practice, this region has not been given as much attention as China in Iran s orientalist foreign policy. The purpose of the article is to answer why this is the case. Therefore, using the qualitative method, the following hypothesis is examined: Regardless of the economic issues, what makes China important in the orientalist foreign policy for Iran is the confrontation with America, which is a global power for China from a geopolitical point of view and for Iran is an important regional power from the two dimensions of ontology and geopolitics. Meanwhile, the countries of Southeast Asia do not meet Iran s needs due to the lack of ontological and geopolitical confrontation with America.