خوانش فرانقادانه ي متون فرهنگي، جستاري در روش شناسي هرمنوتيك سياسي

آيا علت فراغت علوم انساني از مسئله شناسي درباره ي چرايي تفسير اجتماعي و سياسي از متون فرهنگي را صراحت بي شائبه ي آثار امروزي بايد دانست، يا بي معنايي اين آثار؟ اين پرسش، عصاره ي كلان پرسماني است كه جيمسن براي نخستين بار به سال 1971 در جستار تأثيرگذار خودتحت عنوان «فرانقد» مطرح كرده بود. پاسخ جويي براي اين پرسشِ پرسمان شناسانه را فردريك جيمسن از تفسيرپرهيزيفرماليست هاي روسي و آمريكايي آغاز مي كند، و با اشاره به رويگردانيِ اغلب مكاتب ادبي و ديدگاه هاي فلسفي قرن بيستم از مسائل معرفت شناختي به سوي مسائل روش شناختي، و كناره گيري شان از محتوا به سود فرم، بر سرشت تاريخيِ رويكردهاي به ظاهر غيرتاريخي و ضدتفسيري انگشت مي گذارد؛ اما به جاي كنار گذاشتن اين رويكردها، بر آن مي شود تا از ظرفيت هاي پديدارشناختي شان به سود رويكرد معرفت شناختي خود و به قصد طرح افكني نوعي هرمنوتيك سياسي اجتماعي بهره گيرد، هرمنوتيكي كه ابررمزگان خود را در فهمروايت بنياد انسان از چيستي زمان، و در شناخت بن‌مايه‌هاي اين گونه معرفت تاريخي به جا مي آورد: «نوعي از بن‌مايه‌شناسي كه در دنياي پسامدرن ما به طرز غريبي كهنه و نخ‌نما به نظر مي‌رسد». فرانقد، به اين تعبير، صورت بندي اوليه ي جيمسن از مسئله اي است به بزرگي سياست گذاري كلان در كار نقد، و خاصه به نيت سامان دهي به آشفته بازار نقد متون فرهنگي. آشفتگي اين بازار در روزگار ما البته تا حد زيادي سامان يافته است، اما از قضا به ضرب كالايي سازي هاي فن سالارانه ي روزافزون از علوم انساني. از اين رو، با طرح دوباره ي مسئله ي فرانقد و شرح اصلي ترين اصول اين گونه نقد ديالكتيكي در جستار حاضر كوشيده ايم تا به جاي نعل وارونه زدن از علوم فني، مهندسي و تجربي بر رشته هاي مختلف علوم انساني، بر ضرورت بهره برداري روش شناختي از ظرفيت هاي فرومانده ي خود علوم انساني به ويژه در مطالعات ادبي، اجتماعي، سياسي و تاريخي تأكيد كنيم.