شكل‌گيري و تكوين هويت ملي ايرانيان در خليج فارس

نام خليج فارس همواره در طول تاريخ پرفراز و نشيب خود با نام ايران‌، فرهنگ و تمدن ايراني كه مجموع اين عوامل هويت ايرانيان را مي‌سازد، عجين شده است. پيوند خليج‌ فارس و فلات مركزي ايران در ادوار گوناگون تاريخي نشان از گسترش فرهنگ و تمدن ايراني در كرانه‌هاي شمالي و حتي جنوبي خليج فارس دارد كه بسته به قدرت و ضعف حكومت‌هاي مركزي تا به دوران معاصر نيز ادامه داشته است. هويت ملي ايرانيان در خليج فارس هويتي كهن و تاريخي است كه از سه مقطع تاريخي باستان‌، اسلامي و مدرن گذر كرده، به‌طوري كه هر كدام از اين دوره‌ها نقشي مهم در تكوين و شكل‌گيري اين نوع از هويت داشته‌اند. اين پژوهش در پي آن است تا به تكوين و شكل هويت ملي ايرانيان در خليج فارس از دوران باستان تا به دوران معاصر بپردازد. پژوهش به روش توصيفي- تحليلي و مطالعات كتابخانه‌اي صورت گرفته است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه اگرچه عناويني مانند ملي و ملي‌گرايي متعلق به دوران معاصر است، اما ايرانيان از همان آغاز متناسب با گفتمان حاكم بر عصر و زمانه خود در قالب تعريفي كه از ايران و هويت ايراني داشتند، به دنبال تثبيت موقعيت خود در خليج فارس برآمدند. اقداماتي همچون برتري دادن خليج فارس در عرصه بندر‌سازي و رونق تجارت بر درياي سرخ در دوران هخامنشيان‌، تأسيس و گسترش بنادر در كرانه خليج فارس از سوي ساسانيان به محوريت بندر سيراف در دوران باستان‌، پايه‌گذاري و رونق بندر هرمز در قرون ميانه اسلامي از يك سو و آزادسازي هرمز از سوي امپراتوري صفويان در عصر شاه عباس كبير و پس از آن اقدام نادرشاه افشار در راه‌اندازي ناوگان دريايي قدرتمند در خليج فارس و بوشهر را مي‌توان در زمره مجموعه فعاليت‌هايي دانست كه با هدف تكوين هويت ايرانيان صورت پذيرفته است.