جستاري در مباني فكري حروفيه بررسي موردي الوهيت

حروفیه از سلسله جنبشهاي صوفی مسلك است كه در شمال ایران و خراسان توسط فضلالله استرآبادي ( 796 740 هق) پایهگذاري شده و توسط خلفاي وي در مناطق مختلف همچون آناتولی و آذربایجان گسترش یافته و در اعتقادات پسیخانیان و سربازان ینیچري در عثمانی اثر گذاشت. این جنبش برخوردار از پارهاي عقاید و افكار به خصوص است كه بهرهگیري از حروف و اعداد اساس آن را تشكیل میدهد. مجموعه این باورها طی ادوار تاریخی، تكامل یافتهتر گردید و نمودهاي مختلفی به خود گرفت كه الوهیت در زمره بارزترین اشكال آن میباشد. این نمودها كه غالبا توسط سران جنبش مورد بسط و شرح قرار گرفته، دستمایه بسیاري از محققان بوده كه به این جنبش توجه كردهاند. این در حالی است كه یك موضوع مهم در خصوص این جنبش وجود دارد كه چندان در دایره پژوهش محققان قرار نگرفته است. از اینرو نیازمند توجه جديتر و بررسیهاي دقیقتر و بیشتري میباشد. این موضوع، ریشهها و مبانی فكري حروفیه میباشد. بهبیان دیگر و آنگونه كه بررسیهاي تاریخی اولیه گویاي آن است، مبانی فكري و اعتقادي جنبش حروفیه، آمیزهاي نشات گرفته از برخی آموزههاي ادیان الهی، مكاتب شرقی (مشخصاً باورهاي رایج در چین و هند) و به نسبت محدودتر اندیشههاي متفكران یونان و روم است. برپایه این موارد، تحقیق حاضر برآن است با رویكردي تاریخی این مسأله را مورد بررسی و پژوهش قرار داده و از رهگذر آن به اهدافی همچون دستیابی به شناختی از مبانی فكري جنبش حروفیه با تاكید بر سرچشمههاي اصلی این تفكر؛ ارزیابی و تقسیم ایدهها، اندیشهها و اعمال بنیانگذار و پیروان این تفكر؛ رسیدن به آگاهی مفید از وضعیت اجتماعی فرهنگی دوره تیموري با توجه به قلمداد شدن حروفیه به عنوان یكی از جنبشهاي اصلی این دوره دست یابد. نوع مطالعه نیز در این تحقیق كتابخانهاي و تحلیل محتوا میباشد.