تعيين روابط سطح سايه انداز با مشخصه هاي گياهي درخت مركبات و كاربرد آن دربهبود برآورد نيازآبي و مديريت سيستم آبياري قطره اي

آبیاری قطره ای به عنوان یكی از شیوه های نوین آبیاری مطرح بوده كه در آن آب مورد نیاز بجای اینكه برای سطح زیر كشت تامین گردد برای هر بوته یا درخت بطور جداگانه محاسبه و در اختیار قرار داده می شود . در این روش آبیاری، تلفات تبخ یر از سطح خاك به حداقل تقلیل یافته و تعرق توسط گیاه تقریبا تمامی آب مصرفی را شامل می شود. در طراحی سیستم های قطره ای مقدارسطح سایه انداز كه از معیارهای مهم در برآورد نیاز و برنامه ریزی آبیاری است، معمولا به صورت تجربی و بر اساس مراحل بلوغ درختان (كامل و یا جوان بودن ) تعیین گردیده و بر اساس آن نیاز آبی دوره حداكثر مصرف سیستم محاسبه می شود . بی شك اندازه گیری دقیق این پارامتر كه خود تابعی از شاخص های گیاهی و به تعبیری حجم كانوپی درخت می باشد، برآورد دقیق تری از نیاز واقعی آبی و بهبود برنامه ریزی آبیاری بدست خواهد داد . این تحقیق با هدف تعی ین روابط تغییرات حجم كانوپی ( سطح واقعی سایه انداز ) درختان مركبات با متغیرهای سن و محیط طوقه درخت و همچنین ارزیابی مقادیر برآوردی نیاز آبی بر اساس این روابط با مقادیر طراحی شده توسط مشاورین و مقادیر مصرف واقعی توسط بهره بر داران محلی در سیستم آبیاری قطره ای انجام گردید . بدین منظور تعداد 53 باغ از باغات مركبات منطقه شرق استان مازندران كه دارای سیستم آبیاری قطره ای می باشند انتخاب و مطالعه بر روی آنها انجام شد . ضمن اندازه گیری محیط طوقه درختان ، مساحت سطح سایه انداز برای هر درخت در طول ماههای پیك مصرف به روش ه ندسی مثلث بندی و همچنین دبی واقعی قطره چكانها اندازه گیری شد . با توجه به مقادیر اندازه گیری شده ، مناسب ترین روابط با ماكزیمم ضرایب رگرسیون بین مساحت سطح سایه انداز با محیط طوقه و سن درختان استخراج گردید . محاسبه مقادیر تبخیر و تعرق ماكزیمم با فرض پوشش گیاهی كامل بر اساس آمار شبكه ایستگاههای هواشناسی انتخابی منطقه و با استفاده از نرم افزار Cropwat انجام گرفت . نتایج نشان داد كه میزان آب واقعی داده شده در سیستم های قطره ای منطقه كمتر ار مقدار طراحی شده می باشد كه از جمله مهمترین دلایل آن گرفتگی قطره چكانهاست . مقایسه مقادیر نیاز تعرقی درختان سنین مختلف برآورد شده با استفاده از روابط ارائه شده این تحقیق و مقادیر طراحی شده توسط مشاورین نشان داد كه نیاز آ بیاری برآورد شده از روابط توصیه شده برای درختان مركبات كوچكتر از 8 سال به مراتب كمتر از مقادیر طراحی و برای درختا ن بیش از 12 سال بیشتر از مقادیر طراحی است. كاربرد این روابط در تعیین نیاز و برنامه آبیاری از دقت بالاتری نسبت به مقادیر طراحی برخوردار بوده و علاوه بر مناسبت استفاده در مرحله طراحی سیستم های آبیاری قطره ای منطقه ، در برنامه ریزی آبیاری در دوران بهره برداری نیز قابل توصیه بوده و در استفاده بهینه از منابع محدود آبی كمك شایان توجهی خواهد نمود.