ديالكتيك مثنوي و كمدي

مثنوی معنوی مولانا و كمدی الهی دانته، به باور بسیاری، شاهكارهایی عرفانی بشری هستند سرشار از تمثیل ها و نمادهایی كه برای تفهیم ناچار از تاویل اند و به داوری میان اندیشه ها می پردازد و مثنوی بدون نام بردن از اشخاصی خاص، به احتجاج یا مكاتب فكری دست می زند و كمدی، بدون ملاحظه با نام بردن از همه ی اشخاص مورد نظرش به مجازات و تنبیه و مجاب نمودن آن ها می پردازد. كمدی هم بدون در نظر گرفتن عامل زمان و تفاوت ها، فقط براساس آموزه های قرون وسطایی اسكولاستیكی با مدرسی، به مجازات انسان هایی دست یم زند كه گاهی مقدس ترین افراد یك امت هستند با توجه به این كه تمثیل های شیرین مثنوی، قصه هایی عامیانه و ساختگی است و توصیف های ادیبانه ی كمدی خیالاتی مضحك، ضرورت بررسی آن ها ضرر می نماید.